منطق قدرت، منطق خدمت – برای شما

از شهید رییسی در مسیولیت های نظام و از جمله در ریاست جمهوری شنیده نشده که به مشکل اشاره کند و بگوید، در چارچوب قوانین موجود نمی توان آن را حل کرد و برای دست یافتن به حل مسیله، اختیارات خاص نیاز است.

به گزارش برای شما، سعدالله زارعی در سرمقاله کیهان نوشت: فرآیند انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم در ایران شروع شده و این در حالی است که علی رغم شهادت رییس جمهور، ایران از آن چنان ثبات و کارآمدی اجرایی برخوردار می باشد که می تواند به جای تمهیدات اضطراری در روندی طبیعی، «انتخابات زودهنگام» را برگزار کند. انتخابات ریاست جمهوری در ایران در یک فرآیند نزدیک به شش ماه برگزار می شود و این در حالی است که رییس جمهور وجود دارد، حالا این فرآیند با فقدان رییس جمهور در زمانی کمتر از 50 روز طی می شود و این بیانگر اقتدار مردم و نظام در ظرف «جمهوری اسلامی» است. این اقتدار مردم و نظام در این روزها به شفاف ترین و عالی ترین وجه به تصویر هم درآمد؛ حضور حماسی «مردم سوگوار» در تشییع پیکر شهدای سانحه از یک سو و «هجوم دیپلماتیک کشورها» برای قرار گرفتن در کنار ایرانی که با آسیبی مواجه گردیده است، از سوی دیگر نمودهای برجسته و اعتراف شده این اقتدار بود. 

برخلاف رویه معمول در کشورها، ایران نیازی به تشکیل «کابینه اضطراری»، اعلام حالت یا وضعیت فوق العاده، بستن مرزها، لغو پروازها و اعمال محدودیت های مدنی پیدا نکرد و درواقع با وجود شهادت «رییس دولت» برای یک دقیقه هم در وضعیت غیرعادی قرار نگرفت. شب بعد از حادثه چشم های دنیا به حرکت دستی دوخته شد که اطمینان می داد «هیچ اختلالی در کار کشور به وجود نمی آید» و پیش نیامد. در اینجا هم کشور با «قانون» اداره شد و جایی برای «تدبیر خاص» هم باقی نماند و جالب این است که برای آنچه پیش آمد – و بسیار هم جانکاه و سهمگین بود – «جلسه اضطراری» سیاسی یا امنیتی هم تشکیل نشد. رهبر معظم انقلاب در پیامی که به مناسبت شهادت رییس جمهور و همراهان صادر فرمودند، اجرای اصل 131 قانون اساسی را اعلام کردند که شامل دو بخش بود؛ تعیین رییس دولت و تشکیل شورای موقت ریاست جمهوری که این البته تدبیر است اما تدبیر قانون اساسی است. این مهم است که قانون آن چنان «جامعیت»، داشته باشد که اصولاً کشور را در وضعیت اضطرار و ابهام قرار ندهد و اداره امور مردم و روند کار در نظام دچار ابهام و اغتشاش نشود. در این مواقع است که می فهمیم چرا دشمنان این مردم و پاره ای از جریانات و اشخاص قدرت طلب داخلی، همراه با حملات به جمهوریت و اسلامیت نظام و مظاهر عینی این دو، به «قانون اساسی» حمله کرده و آن را ناکارآمد و نیازمند تغییر معرفی می کنند. در این صحنه ما بعینه دیدیم این قانون اساسی چطور مانع بروز کمترین اختلال در کار مردم و کمترین لرزش در کار مسیولان نظام گردید. 
انتخابات هشتم تیرماه آینده با نام و خصوصیات «آیت الله شهید رییسی» گره خورده است و طبیعتاً از این خصوصیات تاثیر می پذیرد. این قلم با توجه به این موضوع، به سه خصوصیت از میان چندین خصوصیت برجسته ایشان – که برای امروز ما جنبه کاربردی دارد – اشاره می کند؛ قانون مداری، اخلاق مداری و پاس جایگاه.

1- از شهید رییسی در مسیولیت های نظام و از جمله در ریاست جمهوری شنیده نشده که به مشکل اشاره کند و بگوید، در چارچوب قوانین موجود نمی توان آن را حل کرد و برای دست یافتن به حل مسیله، اختیارات خاص نیاز است. تجربه ما در دوره های دولت های پیش از رییسی تقریباً بدون استثنا این بود که همواره «اختیارات خاص» که فراقانونی بوده مطالبه شده و جالب این است که در بسیاری از موارد این اختیارات فراقانونی داده شده ولی نتیجه ای به نفع مردم در پی نداشته است و فراوان دیده ایم که بعضی از روسای جمهور به نام دفاع از قانون اساسی، به جنگ نهادهای قانونی برگرفته از آن برخاسته و در اداره کشور اخلال به وجود آورده اند که جای شرح آن در این مجال محدود نیست. از شهید رییسی که سالیان طولانی در مناصب عالیه کشور بوده، شنیده نشده که برای رفع مشکلات به اختیارات فراتر از آنچه در قانون آمده نیاز است. البته اشتباه نشود این قلم نمی خواهد بگوید همه اصول و نصوص قانون اساسی ما بدون اشکال است که چنین ادعایی درباره هیچ قانون بشری درست نیست اما واقعیت این است که هر قانونی، فرصت ها و محدودیت هایی ایجاد می کند؛ مهم مواجهه صادقانه با آن است که لازمه اش پذیرش توامان فرصت ها و محدودیت های آن می باشد. 

2- جنبه دوم اخلاق مداری است. همه، مناظرات تلویزیونی دوره های دوازدهم و سیزدهم ریاست جمهوری را در ذهن و خاطره خود داریم. کما اینکه مناظرات دوره های دهم و یازدهم ریاست جمهوری را هم به یاد داریم. مناظرات انتخاباتی در فرهنگ غرب، جایی است که باید «حداکثر تخریب» نسبت به حریف صورت بگیرد و در آن ایراد هر عبارتی و استفاده از هر فنی علیه حریف موجه می باشد. مناظره در فرهنگ انتخاباتی غرب اصولاً جایی برای اثبات خود نیست. مناظره انتخاباتی وقتی در ایران پایه گذاشته شد، دقیقاً با همین کارکرد همراه گردید. البته نمی دانیم آنان که در صدا و سیما این را وارد روند انتخاباتی کشور کردند، همین عقیده را داشتند یا نه اما واقعاً آنچه در عمل پیش آمد، همان منطق و شیوه غربی بود. 
شهید رییسی – و چند نفر دیگر – با وجود آنکه با مناظراتی با این خصوصیات مواجه گردید، از فرهنگ غربی آن پیروی نکرد. مثلاً در جریان انتخابات سال 1400، زمانی که یکی از کاندیداها – که به دلیل نداشتن رای، در نهایت ناچار به کناره گیری شد – انواعی از اتهامات، اهانت ها و تحقیرها را نثار شهید به عنوان رقیب انتخاباتی خود کرد، آقای رییسی که به دلیل مسیولیت های متعدد و طولانی در قوه قضاییه، بر سوابق افراد احاطه داشت، پرده ای بالا نزد، بازی «بگویم، بگویم» راه نینداخت و از حق شرعی و عرفی خود در وارد کردن همان اندازه اتهام و تحقیر به طرف مقابل استفاده نکرد و با عبارت کوتاه «من از خداوند برای تو مغفرت می خواهم»! از کنار موضوع عبور کرد. این یعنی نباید به شیوه مرسوم غرب که در موفقیت آن هم حرفی نیست، اندیشه های ناب الهی و «اخلاق سلیم» برخاسته از آن را وانهاد و برای رسیدن به قدرت به هر کاری دست زد. 
الان ما با انتخابات دوره چهاردهم ریاست جمهوری روبه رو هستیم. باید ببینیم چه کسانی با «منطق قدرت» و چه کسانی با «مشعل اخلاق» جلو می آیند. چه کسانی به رقابت های غربی به عنوان وسیله ای برای رسیدن به قدرت می نگرند و حیثیت این ملت بزرگ و این نظام مقدس را در پای آن قربانی می کنند و چه کسانی با «منطق خدمت» خود را برای قربانی شدن و از خود مایه گذاشتن آماده کرده و در «معرض» قرار داده اند. 

3- یک موضوع مهم دیگر «پاس جایگاه» است. اینکه فرد بداند منصبی که به او سپرده شده، متعلق به نظام و مردم و محصول جهاد طولانی و هزینه دادن های یک ملت و چند صدهزار شهید کشور و نقطه اعتماد صدها میلیون جمعیت مسلمان و غیرمسلمان در دنیا می باشد، خیلی مهم است و لذا هر رفتاری را برنمی تابد. 
یک زمانی فرد به نوعی خود را در وضعیت تکلیف می بیند (که در امر مهم اجتماعی قاعدتاً تکلیف تنها برخاسته از درک و احساس شخصی نیست)، یک زمان هم فردی که یک موقعیت حساس نظام در اختیار دارد، به هوای به دست گرفتن «مسیولیت بالاتر» آن را رها کرده و کاری که در آن توانایی دارد، نیمه تمام فرو می گذارد این اگر با تصمیم شخصی یا جناحی توام باشد، با مسیولیت پذیر بودن در تضاد قرار می گیرد. شهید رییسی از زمانی که به عنوان مسیول در یک واحد قضایی کشور مشغول فعالیت شد، تا زمانی که در جایگاه رییس قوه قضاییه قرار گرفت و از آنجا راهی قوه مجریه شد، جایگاه فعلی در اختیار خود را بسیار مهم می شمرد و برای رشد و حداکثرسازی ظرفیت خدمت رسانی آن جایگاه، تلاش بسیار داشت و همان طور که دیدیم دقیقاً در مسیر حداکثرسازی ظرفیت خدمت در حوزه ریاست جمهوری به شهادت نایل آمد و مزد این نگرش و این تلاش را دریافت کرد. 
ما پاسداشت جایگاه های نظام را از شهید سلیمانی هم آموخته ایم. او در حالی که از نظر محبوبیت اجتماعی پس از رهبر معظم انقلاب اسلامی، در صدر شخصیت های کشور قرار داشت و برای پذیرش جایگاه های بالاتر تحت فشار قرار می گرفت، کار در جایگاه خود را به گونه ای دنبال می کرد که وقت خالی برای او باقی نمی ماند. او موقعیت خدمت رسانی نیروی قدس را به حداکثر رساند و به نهادی امیدافزا، تحول ساز و آبروی اسلام، مسلمانان و نظام جمهوری اسلامی تبدیل نمود. شهید رییسی هم به ریاست جمهوری نه به عنوان «طعمه تعیش خویشتن» بلکه به عنوان نهادی که باید ظرفیت آن را به حداکثر رساند، نگاه می کرد و از این رو در منطق او «تعطیل»، «استراحت» و «انطباق موقعیت با مصلحت خویشتن» جایگاهی نداشت. او برخلاف بعضی که با منطق سست، دنبال اضافه کردن یک روز دیگر به تعطیلات در تقویم هفتگی کشور هستند، جمعه را هم به عنوان روز تعطیل نمی شناخت. 
به دور و بر خود که نگاه می اندازیم افرادی از جنس رییسی و سلیمانی و افرادی از جنس دیگر می بینیم. بله افرادی را هم می بینیم که مسیولیت می گیرند تا به موقعیتی برسند. آدم هایی از این جنس وقتی به موقعیتی می رسند، بخش عظیمی از توانمندی خود را صرف دست یافتن به موقعیتی بالاتر نموده و به جای تعامل با نهادهای دیگر، تنش افزایی می کنند. اینها البته با تابلو زیاده خواهی جلو نمی آیند که اگر با این تابلو بیایند کسی از آنان حمایت نخواهد کرد، تابلوی بالای سر اینها خدمت است. در کنار این دسته که قبله آنان، قدرت است، افرادی هستند که در حوادث، همواره در کنار مردم بوده اند و آنگاه که – بدون آنکه خواسته باشند – در سمتی کوچک یا بزرگ قرار گرفته اند، همه وقت خود را صرف آن کرده و لحظه ای را به منفعت خویشتن نگذرانده اند.

پایان خبر برای شما