آیا ادعای سید حسین نصر درباره ی همکاری شریعتی با ساواک حقیقت دارد؟

به گزارش خبرگزاری برای شما ، به تازگی ویدیویی از یک گفت وگوی قدیمی با دکتر سید حسین نصر، رییس دانشگاه آریامهرسابق(صنعتی شریف) در سال های پیش از انقلاب و رییس دفتر فرح پهلوی در فضای مجازی بازنشر شده که او در آن ادعا کرده «سازمان امنیت پیشتیبانی بسیار قوی از شریعتی می کرد در دانشگاه فردوسی. [شریعتی با ساواک] به نحوه ای همکاری یا عضویت داشت. او می گفت این کار را برای پیشبرد اهداف انقلابی می کرد. پول های حسینیه ارشاد توسط سازمان امنیت می آمد. ثابتی طرفداری عجیب و غریبی از شریعتی کرد. می گفت افراد و جوانان را از کمونیسم برمی گرداند. آن ها [ساواک] گزارش شدیدی علیه من برای شاه فرستادند. من دلایل خودم را برای شاه گفتم. شاه گفت کاری به کار شریعتی نداشته باشید.»

مرکز اسناد انقلاب اسلامی به تازگی اسنادی را منتشر کرده که به روشنی نشان می دهند شریعتی همواره مورد سوءظن ساواک بوده است. در ادامه گزارش مرکز اسناد انقلاب اسلامی در این باره و نیز اسنادی را که در این زمینه منتشر کرده است می خوانید:

13 سال قبل پرویز ثابتی، مدیرکل اداره سوم (امیت داخلی) ساواک در کتاب خاطراتش ادعاها درباره هماهنگی و همکاری شریعتی با سازمان اطلاعات و امنیت کشور برای برنامه های سخنرانی در حسینیه ارشاد را رد کرده بود: «اینکه ساواک به او کمک کرده باشد که چنین فعالیت هایی را انجام بدهد، به کلی بی پایه و اساس است. چون او در ابتدا، علاوه بر حمله به شیعه افراطی و اسلام عقب مانده، به مارکسیسم نیز حمله می کرد و در آن زمان ها، هنوز مارکسیسم در بین دانشجویان جذبه داشت، ما موافقت کردیم تا در دانشگاه فردوسی مشهد تدریس کند، منتها او غالبا این طرف و آن طرف در حال سخنرانی بود… ما او را لانسه نکردیم. صرفا موقعی که می خواست در دانشگاه فردوسی مشهد استادیار بشود، صلاحیت وی را تایید کردیم و بعد که خواست برود فرانسه، اجازه خروجش را تایید کردیم. پس از بازگشت، شروع کرد به زیاده روی و افراط که بازداشتش کردیم… 6 ماه بعد قبول کرد که یک سلسله مقالاتی ضد کمونیستی بنویسد و می نوشت در پاورقی روزنامه ها چاپ می شد… او را آزاد کردیم به شرط آنکه به نوشتن مقالات ضد کمونیستی در خارج از زندان ادامه دهد اما او به بهانه مریضی ادامه نداد و بعد دوباره مخفی شد.»[1]

گزارش های پرشماری از ساواک در گنجینه مرکز اسناد انقلاب اسلامی نگهداری می شود که گویای سوءظن دایمی، نظارت و مراقبت بر سخنرانی ها و آثار دکتر علی شریعتی است.

یکی از این اسناد، کسب تکلیف اداره کل سوم ساواک به ریاست ثابتی، از سازمان اطلاعات و امنیت کشور در خصوص جلوگیری از سخنرانی شریعتی و تحت مراقبت قرار دادن او و کنترل انتشارات حسینیه ارشاد «به دلیل سخنرانی های نامبرده علیه مصالح کشور و انتشار کتب ضد رژیم توسط آن» است:

«درباره دکتر علی شریعتی مزینانی

محترما باستحضار می رساند.

فعالیت های مذهبی حسینیه ارشاد در واقع قایم به وجود دکتر علی شریعتی مزینانی که به طور نسبتا مرتب در این حسینیه سخنرانی می نماید می باشد، این شخص در گذشته فعالیت های خلافی را علیه مصالح کشور انجام می داده که بعدا در ظاهر خود را فردی که قصدش مبارزه با عناصر منحرف می باشد قلمداد و در زمینه های مذهبی شروع به فعالیت کرده و با گام گذاشتن در حسینیه ارشاد در این زمینه تلاش های زیادی از خود نشان می دهد.

آن طوری که نوشته ها و اظهارات یادشده نشان می دهد در جریان فکری مشارالیه هیچ گونه تغییری به وقوع نپیوسته، بلکه وی با هوشیاری کامل مقاصد خود را در پوشش مسایل مذهبی به مستمعین اظهاراتش و خوانندگان کتبی که انتشار می دهد، ارایه می کند و هر روز گام جدیدی در این راه برمی دارد. در طرز تفکر نام برده وجوه تشابه بسیاری با عناصر سازمان آزادی بخش ایران وابسته به جمعیت به اصطلاح نهضت آزادی مشاهده می گردد، و وجه تمایز او با این افراد صرفا عدم اظهار نیات خود به طور آشکار و ارایه آن در قالب های خاص مذهبی است و به طور کلی می توان نام برده را عامل اصلی وقایعی که در حسینیه مذکور می گذرد دانست زیرا هیات مدیره و گردانندگان حسینیه موصوف نیز تحت تاثیر و نفوذ وی می باشند و در واقع آلت بلااراده ی وی هستند.

نکته ی دیگری که در خصوص وضعیت حسینیه ی مورد بحث شایان توجه و امعان نظر است انتشارات حسینیه ی مزبور می باشد که بدون هیچ کنترل و کسب مجوزی صورت می گیرد. قسمت انتشارات حسینیه ی مذکور مطالب مذهبی و سخنان نام برده را به صورت کتب مختلف و نشریات و جزوات متعدد در اختیار عناصر مذهبی قرار می دهد و قبل از انتشار به علت آن که مجوز قانونی مانند انتشار سایر کتب از مراجع مسیول اخذ نمی نمایند مطالب خود را در پوشش های مناسب به خوانندگان تلقین می کند و خلاصه ی دو کتاب شهادت و از کجا آغاز کنیم که به شرح پیوست از عرض می گذرد موید این امر می باشد.

با عرض مراتب بالا چنان چه صلاح دانسته شود نام یادشده از سخنرانان حسینیه ی مذکور حذف و شدیدا تحت مراقبت قرار گیرد و انتشارات حسینیه ی مزبور نیز به دقت کنترل و ترتیبی اتخاذ گردد قبل از انتشار هرگونه کتاب و نشریه ای مطالب آن مورد بررسی و پس از کسب اجازه مبادرت به انتشار آن نمایند. موکول به رای عالیست.»

چهار روز بعد از این گزارش، مکاتبه ی دیگری صورت می گیرد که دو ماه بعد از آن (4ر11ر51) منجر به نامه ی رییس ساواک با شهربانی کل کشور در خصوص جمع آوری بعضی از آثار دکتر شریعتی می شود.

درباره ی کتب تالیفی دکتر علی شریعتی مزینانی

پیرو شماره 9854ر312 – 2ر9ر51

دکتر علی شریعتی مزینانی که از عناصر ناراحت و مخالف دولت می باشد و قبلا با سخنرانی در حسینیه ارشاد و برخی از کانون های دانشجویی مبادرت به ایراد سخنان تحریک آمیز می نمود، به موازت این گونه اقدامات، و از طریق انتشارات حسینیه ارشاد و با سوءاستفاده از این که نشریات حسینیه ی موصوف وسیله مقامات مسیول به طور کافی کنترل نمی شد، کتب تحریک آمیزی تالیف و منتشر نموده بود. اما پس از بسته شدن حسینیه ارشاد تهیه و توزیع این گونه کتب و جزوات پایان نگرفت به طوریکه هم اکنون جزوه ها و کتاب های مزبور از تهران به اکثر مناطق کشور ارسال گردیده و می گردد. با توجه به این که شخص نام برده سعی نموده در این گونه کتب با قلب حقایق دین مبین اسلام و نتیجه گیری های گمراه کننده، از اعتقادات مذهبی افراد سوءاستفاده نموده و آن ها را به سوی فعالیت های مضره سیاسی سوق دهد، خواهشمند است دستور فرمایید نسبت به جمع آوری کتب تالیف شده وسیله نام برده بالا که لیست اسامی آن ها به پیوست ایفاد می گردد، در تهران و سایر نقاط کشور اقدام و نتیجه را به این سازمان اعلام نمایند.

رییس سازمان اطلاعات و امنیت کشور – ارتشبد نصیری

1- از کجا آغاز کنیم

2- شهادت

3- یکبار دیگر ابوذر

4- علی، مکتب، وحدت و عدالت

5- امت و امامت

6- روش شناخت اسلام

7- مسیولیت شیعه بودن

8- شیعه علوی و شیعه صفوی

9- اسلام شناسی (جزوات متعدد)

برآیند اسناد و گزارش های ساواک نه تنها موید ادعای دکتر نصر درباره ی همکاری شریعتی با ساواک نیست، بلکه برخلاف آن آثار و سخنرانی های او را «تحریک آمیز» تشخیص داده و درصدد جمع آوری و تعطیلی آن برآمدند.

پی نوشت:

1. در دامگه حادثه، خاطرات پرویز ثابتی به کوشش عرفان قانعی فرد صص 280-279

245259