یاس ها یادآور پروانه اند – برای شما

به گزارش برای شما جام جم نوشت: دستگاه خلافت اموی و عباسی در این زمینه سختگیر بود و شاعران را به این سبب آزار و تهدید می کرد. به همین دلیل شعر سرودن برای آن بزرگوار شجاعت و ایمانی قوی می خواست که نشان دهنده اعتقادات عمیق شاعرانش بود. 
کمیت اسدی شاعر شیعی قرن دوم که همزمان با امامت حضرات سجاد محمدباقر وجعفرصادق(علیهم السلام) می زیست و قصیده هایش به «هاشمیات» معروف است شعر مشهوری برای حضرت زهرا(س)دارد ودر آن به ماجرای فدک پرداخته است. 
دیگر شاعر این دوران که او هم درباره ستمی که برخاندان نبوت رفته است شعرهای محکمی دارد سید اسماعیل حمیدی است که او نیز معاصر امامان باقر و صادق (ع) بوده است. قصیده ای از او روایت شده که در آن می گوید:
و فاطم قداوصت بان لایصلیا/ علیها و ان لا یدنوا من رجا القبر
علیاً ومقداداً و ان یخرجوا بها/ رویداً بلیل فی سکوت وفی ستر
یعنی: فاطمه به علی و مقداد وصیت کرد که شبانگاه به آرامی در خاموشی و پوشیده از دیده ها او را به خاک سپارند و آنهایی که از ایشان ناخشنود است بر وی نماز نخوانند و به قبر او نزدیک نشوند.
در این زمینه اشعار بسیاری از دیگر شاعران شیعی چون منصور نمری (شاعری که هارون عباسی دستور قتلش را صادر کرد) ابوالاسود دوئلی فرزدق ابومحمد دیک الجن و دعبل خزاعی روایت شده که همگی در اوج فصاحت و در قله دلاوری و شهامت هستند. 
   
خراسان زادگاه شعر فاطمی
اما نخستین طلیعه های شعر فاطمی همچون خود شعر فارسی از سرزمین خراسان برآمد. چنانکه می دانیم در قرون سوم و چهارم هجری با قوام یافتن زبان فارسی شاعران ایرانی که پیشتر عمدتا به زبان عربی شعر می سرودند سرودن شعر به زبان مادری خود را آغاز کردند و به دلیل استقرار دولت های ایرانی در خراسان بزرگ که شامل خراسان امروز بخش هایی بزرگ از افغانستان تاجیکستان ترکمنستان و ازبکستان امروزی می شد شاعران خراسان در خط مقدم سرودن شعر به این زبان بودند. گرایش شدید به تشیع دراین منطقهباعث شد که از همان ابتدا سرودن برای اهل بیت(ع) در میان شاعران این خطه رایج باشد. 
دقیقی توسی یکی از شاعران قرن چهارم است. او نخستین کسی است که به این فکر افتاد که داستان های اسطوره ای و تاریخی ایران را به نظم درآورد و هنگامی که این کار بزرگ در ابتدایش بود به دست غلامش کشته شد. فردوسی توسی همشهری بزرگ و شاعرش کار او را دنبال کرد و همه بیت های دقیقی را عینا در شاهنامه سترگ خود آورد تا نام این شاعر جوانمرگ در تاریخ جاودانه بماند. دقیقی این افتخار را هم داشت که کهن ترین شعر فاطمی فارسی به نام او باشد. او در یکی از بیت های چکامه ای بلند به نام مقدس حضرت زهرا(س) اشاره کرده است. جایی که می گوید: 
چنان چون من بر او گریم نگرید/ اَبَر شُبیر زهرا روز محشر
که شبیر در اینجا منظور همان حسین (ع) است. 
   
شفاعت این پنج تن
پس از آن است که در شعر بسیاری از شاعران کلاسیک زبان فارسی می توان ردپای ارادت به دختر حضرت رسول(ص) را دید. مثلا یک قرن بعد از دقیقی شاعری اهل ری به نام غضایری رازی قطعه مشهوری سروده که در آن به نام مبارک حضرت زهرا(س) اشاره شده است: 
مرا شفاعت این پنج تن بسنده بود
که روز حشر بدین پنج تن رهانم تن
بهین خلق و برادرش و دختر و دو پسر
محمد و علی و فاطمه حسین و حسن
ایا کسی که شدی معتصم به آل رسول
زهی سعادت تو لاتَخَف و لاتَحْزنْ
شاعر دیگری در همین قرن بوده که ما از زندگی او چیز زیادی نمی دانیم و تنها تخلصش «ربیع» برایمان شناخته شده است. او منظومه ای سروده به نام «علی نامه» و در آن آورده است: 
چو بنوشت نامه هم اندر زمان
فرستاد حیدر برِ کوفیان
به دست حسین نور چشم نبی
امید بتول آفتاب وصی
حمیرا شد آگه ز حال رسول
که آمد برِ وی ز جفت بتول
البته بایدتوجه داشت که بسیاری ازشعرشاعران شیعی تاقبل ازقرن پنجم به دلیل تلاطمات زمانه وحساسیت هایی که نسبت به مذهب تشیع وجودداشته ازمیان رفته واین دریغ برای مابه جای مانده که از این دوران شعرهای زیادی به دست مان نرسیده است. 
   
پیش شهدا دست من و دامن زهرا(س)
در میان شاعران فارسی زبان کسی که به تحسین و تکریم خاندان پیامبر به خصوص فاطمه زهرا(س) شهره است شاعر شیعی دست از جان شسته ناصرخسرو قبادیانی است که در شعرش بارها به آن بزرگوار ابراز ارادت کرده است. البته باید گفت که ناصرخسرو به عنوان نماینده رسمی فاطمیان مصر در خراسان برگزیده شده بود. به همین دلیل تأکیدات بی شمار او بر نام و یاد حضرت فاطمه(س) به صورت غیرمستقیم تأییدی هم در حقانیت خلفای فاطمی بود که نسب خود را به حضرت زهرا(س) می رساندند و در حال مبارزه سیاسی و عقیدتی با خلافت عباسی بغداد بودند. ازجمله زیباترین سروده های او برای حضرت صدیقه طاهره(س) این شعر است:
ای قبه گردنده بی روزن خضرا
با قامت فرتوتی و با قوت برای شما
که در ابیات پایانی قصیده می گوید:
روزی ست از آن پس که در آن روز نیابد
خلق از حَکم عدل نه ملجا و نه منجا
آن روز بیایند همه خلق و مکافات
هم ظالم و هم عادل بی هیچ محابا
آن روز در آن هول و فزع بر سر آن جمع
پیش شهدا دست من و دامن زهرا(س)
   
شاعری در مسیر اهل بیت(ع)
سنایی غزنوی از شاعران قرن ششم باوجود این که رسما شیعه مذهب نبوده بارها در شعرش ارادتمندی خود را به اهل بیت(ع) و حضرت زهرا(س) نشان داده است. یکی از سروده های مشهور سنایی این شعر اوست که بخش هایی از قصیده ای است در شکایت از زمانه:
سراسر جمله عالم پر یتیم ست
یتیمی در عرب چون مصطفی کو
سراسر جمله عالم پر ز شیر است
ولی شیری چو حیدر با سخا کو؟
سراسر جمله عالم پُر زنان اند
زنی چون فاطمه خیرالنسا کو؟
او در کتابش «حدیقه الحقیقه» با اشاره ای به نام مبارک فاطمه سروده است:
نشوی غافل از بنی هاشم
وز یدا… فوق ایدیهم
داد حق شیرِ این جهان همه را
جز فِطامش نداد فاطمه را
دیگر شاعر این قرن ادیب صابر شاعر مقتول اهل ترمذ در ازبکستان کنونی بوده که در تلمیحی به ماجرای فدک سروده است:
از آن که معتقد مرتضی و فاطمه ام
که زین حصول درَج باشد و خلاص دَرک
ز روزگار به دردم ز دوستان محروم
چو مرتضی ز خلافت چو فاطمه ز فدک
شاعر دیگر همین قرن قوامی رازی باز درباره حضرت زهرا(س) گفته است:
 زهرا و مصطفی و علی سوخته ز درد
ماتم سرای ساخته بر سدره منتها
در پیشِ مصطفی شده زهرای تنگدل
گریان که چیست دردِ حسین مرا دوا
تا کی ز امت تو به ما رنج ها رسد؟
دانم که ای پدر ندهی تو بدین رضا
فرزند من که هست تو را آشنای جان
در خون همی کند به مصاف اندر آشنا… 
   
روایت ورود حضرت به محشر
در دوره های بعد که مذهب شیعه قوام بیشتری گرفت بسامد شعرهای اهل بیتی و فاطمی نیز بیشتر شد. ازجمله در قرن هشتم زمانی که شیعه آن قدر قوی بود که باعث به وجود آمدن قیامی مهم و تشکیل دولتی مستقل به نام سربداران شد. در این دوران شاعر شیعی فخرالدین محمود بن یمین الدین مشهور به ابن یمین فریومدی شعری ماندگار و خاص برای حضرت فاطمه(س) در بیان روایت ورود آن حضرت به محشر سروده است. 
در روایتی از پیامبر(ص) نقل شده است که در محشر منادی پروردگار به خلایق ندا می کند که اینک فاطمه دختر پیغمبر خاتم می خواهد بر صراط بگذرد پس: «غضوا ابصارکم» و احدی باقی نماند مگر این که چشم خود را از رویت ایشان بربندد پس زهرای اطهر با حشمت وارد بهشت می شود و محبان ایشان با چنگ زدن به دامن کسای حضرتش همراه او رهسپار بهشت می شوند. ابن یمین گفته است:
شنیدم ز گفتار کار آگهان
بزرگان گیتی کهان و مهان
که پیغمبر پاک والا نسب
محمد سر سروران عرب
چنین گفت روزی به اصحاب خود
به خاصان درگاه و احباب خود
که چون روز محشر درآید همی
خلایق سوی محشر آید همی
منادی برآید به هفت آسمان
که ای اهل محشر کران تا کران
زن و مرد چشمان به هم برنهید
دل از رنج گیتی به هم برنهید
که خاتون محشر گذر می کند
ز آب مژه خاک تر می کند
یکی گفت کای پاک بی کین وخشم
زنان از که پوشند باری دو چشم
جوابش چنین داد دارای دین
که بر جان پاکش هزار آفرین
که فردا که چون بگذرد فاطمه
ز غم جیب جان بر درد فاطمه
ندارد کسی طاقت دیدنش
ز بس گریه و سوز و نالیدنش
به یک دوش او بر یکی پیرهن
به زهرآب آلوده بهر حسن
ز خون حسینش به دوش دگر
فرو هشته آغشته دستار سر
بدین سان رود خسته تا پای عرش
بنالد به درگاه دارای عرش
بگوید که خون دو والاگهر
ازین ظالمان هم تو خواهی مگر
   
مادران را اسوه کامل بتول
شعرهایی برای شخص حضرت زهرا(س) یا دیگر بزرگان دین معمولا در ادبیات کلاسیک کم است. برای مثال سعدی در دو جا اشاره به نام ایشان می کند در یکی از قصایدش که در میانه شعر می گوید:
یارب به نسل طاهر اولاد فاطمه
یارب به خون پاک شهیدان کربلا
یارب به صدق سینه پیران راستگوی
یارب به آب دیده مردان آشنا
دل های خسته را به کرم مرهمی فرست
ای نام اعظمت در گنجینه شفا 
و دیگری در دیباچه بوستان که می سراید:
خدایا به حق بنی فاطمه 
 که بر قول ایمان کنم خاتمه
اگر دعوتم رد کنی ور قبول 
من و دست و دامان آل رسول 
بیشتر این موارد هنگام ذکر دعا بیان یک حکایت یا در قطعات کوتاه بوده است ولی هرچه به دوران معاصر نزدیک تر می شویم شمار شعرهایی که برای یک شخصیت ازجمله برای حضرت زهرا(س) به صورت مستقل سروده شده باشد اندک است. نخستین شاعری که درباره حضرت زهرا(س) به شکل مستقل شعری گفته اقبال لاهوری است. نکته ای که او در این شعر به آن توجه کرده نقش و اهمیت مادری حضرت و تربیت فرزندانی چون حسنین(ع) است.
بخش هایی از این شعر را می خوانیم:
مریم از یک نسبت عیسی عزیز
از سه نسبت حضرت زهرا عزیز
نور چشم رحمه للعالمین
آن امام اولین و آخرین
آن که جان در پیکر گیتی دمید
روزگار تازه آیین آفرید
بانوی آن تاجدار هل اتی
مرتضی مشکل گشا شیر خدا
پادشاه و کلبه ای ایوان او
یک حسام و یک زره سامان او
مادر آن مرکز پرگار عشق
مادر آن کاروان سالار عشق
آن یکی شمع شبستان حرم
حافظ جمعیت خیرالامم
تا نشیند آتش پیکار و کین
پشت پا زد بر سر تاج و نگین
وان دگر مولای ابرار جهان
قوت بازوی احرار جهان
در نوای زندگی سوز از حسین
اهل حق حریت آموز از حسین
سیرت فرزندها از امهات
جوهر صدق و صفا از امهات
مزرع تسلیم را حاصل بتول
مادران را اسوه کامل بتول …
اقبال در شعر خود تنها به تمجید و ستایش از حضرت بسنده نکرده است بلکه به واسطه وجهه اندیشمندی خود همگان به خصوص زنان را به اهمیت اسوه کامل بودن حضرت توجه داده است. 
   
شعر تفکرگرا در برابر شعر عاطفه گرا
در دوران معاصر به خصوص بعد از انقلاب تاثیر کتاب ها و پژوهش هایی که در دوره های اخیر توسط اسلام شناسان تاریخ دانان و نویسندگانی چون آیت ا…مطهریدکتر علی شریعتیدکتر سیدجعفر شهیدی و…منتشر شد دیدگاه تازه ای درنگریستن به زندگی اهل بیت(ع) را در برابر جوانان و دوستداران تفکر شیعی درروزگار ماقرارداد و شاعران نیز ازاین جریان تأثیر گرفتند. 
شعر تفکرگرای شیعی و فاطمی با چهره هایی چون سیدعلی موسوی گرمارودی طاهره صفارزاده سیدحسن حسینی محمدحسین مهدوی (م. موید) و… سعی دارد بنیادهای فکری اندیشه شیعی انقلابی را که به خصوص با شکل گیری و پیروزی انقلاب اسلامی دارای قدرت نظریه مندی نیز شد در ادبیات پیاده کند. این تفکر به دنبال این است که مخاطب معصومان را اسوه خود قراردهد وزندگی و سیره آنها را در همه امور سیاسی و اجتماعی خود جاری و ساری کند. مثلا وقتی طاهره صفارزاده می گوید:
کس نمی داند/ صاحب عزا/ بانوی ما/ در بین ماست/ بانوی زخم دیده / زخم دل رسول/ زخم دل امام / زخم شهادت فرزندان/ زخم زمانه حق ناشناس …
برحضور محسوس و زنده معصوم(س) در زندگی روزمره انسان شیعی صحبت می کند. این گونه شعرها شعری متفکر است و به جای تکیه عنصر عاطفه برعنصر اندیشه متکی است وبه همین دلیل درمیان مخاطب عام چندان مورد استقبال قرار نمی گیرد.
   
یاس ها یادآور پروانه اند
اما همچنان جریان غالب شعر فاطمی جریانی است که در آن شاعر احساسات و عواطف مخاطب را هدف گرفته است. در این جریان هیچ شعری معروف تر و موفق تر از شعری که زنده یاد احمد عزیزی برای حضرت سرود نبوده و نیست. این شعر که در ذهن و زبان مردم ماندگار شده و توانسته خود باعث سرودن شعرها و خلق تصویرهای بسیاری درباره حضرت زهرا(س) شود بر محور یک تصویر مرکزی ساخته شده که در آن کبودی بازو و پهلوی حضرت زهرا(س) را به دلیل شباهت در رنگ به گل یاس تشبیه کرده است. او با بسط دادن این تشبیه در طول شعر و با بهره مندی از مجاز جزء به کل همه وجود حضرت زهرا(س) را یاس خطاب می کند و البته شاعر با دیگر ویژگی های گل یاس مثلا دوران کوتاه شکفتگی یا عطر خوش هم بازی کرده و شعری ماندگار سروده است. این شعر به دلیل این که در قالب مثنوی و در وزن کوتاه سروده شد و زبان آن به زبان روزمره مردم نزدیک است به شدت مورد استقبال عموم مردم قرار گرفت و شاید مهم ترین دلیل شهرت احمد عزیزی با وجود ده ها مثنوی دیگر در مجموعه هایش به خصوص «کفش های مکاشفه» همین شعر است. شعر این گونه آغاز می شود:
عشق من پاییز آمد مثل پار
باز هم ما بازماندیم از بهار
احتراق لاله را دیدیم ما
گل دمید و خون نجوشیدیم ما
باید از فقدان گل خونجوش بود
در فراق یاس مشکی پوش بود
یاس بوی مهربانی می دهد
عطر دوران جوانی می دهد
یاس ها یادآور پروانه اند
یاس ها پیغمبران خانه اند
یاس در هرجا نوید آشتی ست
یاس دامان سپید آشتی ست
در شبان ما که شد خورشید؟ یاس
بر لبان ما که می خندید؟ یاس
بعد از این مقدمه شاعر منظور خود از گل یاس را برای مخاطب آشکار می کند و به او می گوید که منظورش حضرت زهراست. البته دلیل این تشبیه را هم توضیح می دهد. او می گوید که حضرت مانند یاس عطری دارد که یادآور همه زیبایی ها ازجمله اخلاق پیامبر(ص) است و باز مانند یاس حضرت زهرا(س) هم عمر کوتاهی داشته یا به قول شاعر یک سحر مهمان ماست و ایوان ما را خوشبو می کند:
یاس یک شب را گل ایوان ماست
یاس تنها یک سحر مهمان ماست
بعد روی صبح پرپر می شود
راهی شب های دیگر می شود
یاس مثل عطر پاک نیت است
یاس استنشاق معصومیت است
یاس را آیینه ها رو کرده اند
یاس را پیغمبران بو کرده اند
یاس بوی حوض کوثر می دهد
عطر اخلاق پیمبر می دهد
حضرت زهرا دلش از یاس بود
دانه های اشکش از الماس بود
داغ عطر یاس زهرا زیر ماه
می چکانید اشک حیدر را به راه
عشق معصوم علی یاس است و بس
چشم او یک چشمه الماس است و بس
اشک می ریزد علی مانند رود
بر تن زهرا گل یاس کبود
البته باید این را هم اضافه کنیم که این شعر مانند بسیاری از شعرهای احمد عزیزی دچار مشکل اطناب است و همین زیاده گویی که ویژگی آزاردهنده اغلب شعرهای اوست باعث شده بخشی از ظرفیت حسی و تصویری که شعر در ابتدا به وجود آورده بود با طولانی شدن شعر از دست برود.
چنان که گفتیم این شعر سنگ بنای تخیل شاعران دیگری هم شد و شعرهای دیگری با استفاده از همین مضمون و با نگاهی تازه به موضوع سروده شد ازجمله این شعر یوسفعلی میرشکاک: 
ای آسمان! کبودی بازوی یاس چیست؟
در کوچه های شب وزش بوی یاس چیست؟
اکنون که یائسه ست شب و روز و ماه و سال
آن ماجرا شکستن پهلوی یاس چیست؟…
   
انقلاب اسلامی احیاگر شعر فاطمی
شعر آیینی پس از انقلاب اسلامی از بنیاد متحول شد و گروه زیادی از شاعران پیشکسوت و نسل های تازه ادبیات به این گونه ادبی روی آوردند. با تلاش های شاعرانی چون محمدعلی مجاهدی احد ده بزرگی علی انسانی زنده یادان حبیب ا… چایچیان سیدرضا مؤید محمدعلی مردانی و…خلأهای این حوزه شناسایی شد و شاعران به سرودن شعر برای معصومان و بزرگان دین اهتمام کردند. 
یکی از شعرهای فاطمی مشهور روزگار ما را شاعر پیشکسوت استاد محمدجواد غفورزاده (شفق) سروده است که این شعر با «تلمیحات» زیبایی که به زندگی و شهادت فاطمه زهرا(س) دارد در میان مخاطبان مشهور و محبوب شده است:
یاری ز که جوید؟ دلِ من یار ندارد
 یک مَحرم و یک راز نگهدار ندارد!
 با دیدن سوز دل من در چمن و باغ 
 با داغ دل لاله کسی کار ندارد
 باید سر و کارش طرف چاه بیفتد
 یوسف که در این شهر خریدار ندارد 
تا این بیت مشهور که:
بر حاشیه برگ شقایق بنویسید:
 گل تاب فشار در و دیوار ندارد
از میان شاعران پیشکسوت شعر آیینی شاعری که چند غزل جان دار و ماندگار برای حضرت زهرا(س) دارد زنده یاد استاد غلامرضا شکوهی است. شعر شکوهی با زبان خاص و قدرت تصویرسازی شگفت آور شاعر در میان شاعران آیینی سرا شعر بسیار ویژه ای است که همیشه امضای شاعر را به همراه دارد. غزلی از سروده های فاطمی این 
شاعر را بخوانیم:
توان واژه کجا و مدیح گفتن او؟
قلم قناری گنگی است در سرودن او…
چه دختری که پدر پشت بوسه ها می دید
کلید گلشن فردوس را به گردن او
 چه همسری که برای علی به حظ حضور
 طلوع باور معراج داشت دیدن او
 چه مادری که به تفسیر درس عاشورا
حریم مدرسه کربلاست دامن او
 بمیرم آن همه احساس بی تعلق را
 که بار پیرهنی را نمی کِشد تن او 
دمی که فاطمه تسبیح گریه بردارد
 پیام می چکد از چلچراغ شیون او
 از آن ز دیده ما در حجاب خواهد ماند
که چشم را نزند آفتاب مدفن او
که در بیت پایانی از صنعت «حسن تعلیل» به خوبی بهره برده است. حسن تعلیل یعنی این که شاعر درباره علت یک رویداد یا پدیده دلیلی بیاورد که اگرچه مبنای علمی یا اسنادی ندارد به دلیل بهره مندی از منطق شاعرانه زیباست. در اینجا شاعر می گوید تربت حضرت زهرا(س) ازدیدگان ما پنهان شده است که اگر پنهان نبود چشم همه را به دلیل نورانیت فراوانش می زد. 
از میان شعرهای فاطمی ماندگار روزگار ما باید از مثنوی بلند «آیینه ها» نام ببریم که سروده شاعر نامدار آیینی استاد علی انسانی است و در آن احوالات حضرت زهرا(س) و حضرت علی(ع) از بدو پیوند مقدس ازدواج شان تا حوادث بعد از شهادت حضرت زهرا(س) با زبانی شاعرانه روایت شده است. 
باز از میان شعرهای شاعران انقلاب غزلی از فاطمه راکعی در میان مخاطبان شعر آیینی مشهور شده و در مناسبت های فاطمیه بارها در بنرها پوسترها و پرده های روضه خوانی آن را و به خصوص 
بیت نخستش را دیده و خوانده ایم:
ای بی نشانه ای که خدا را نشانه ای
هرسو نشان توست ولی بی نشانه ای
ای روح پر فتوح کمال و بلوغ و رشد
چون خون عشق در رگ هستی روانه ای…
از میان شاعران نسل جوان تر باید به سروده های سیدحمیدرضا برقعی اشاره کرد که توانسته با رویکردی هنرمندانه و ادبی شعرهای ماندگاری سروده و به چهره ای محبوب در میان دوستداران شعر به خصوص شعر آیینی تبدیل شده است. از میان شعرهای فاطمی او این غزلش بیشتر شنیده شده است:
دارد دل و دین می برد از شهر شمیمی
افتاده نخ چادر او دست نسیمی
تسبیح دلم پاره شد آن دم که شنیدم
با دست خودش داده اناری به یتیمی
حتی اثر وضعیِ تسبیح و دعا را
بخشیده به همسایه چه قرآن کریمی!
در خانه زهرا همه معراج نشین اند
آنجا که به جز چادر او نیست گلیمی
ای کاش در این بیت بسوزم که شنیدم 
می سوخت حریم دل مولا چه حریمی! 
آتش مزن آتش درودیوار دلش را 
جز فاطمه در قلب علی نیست مقیمی
حالا نکند پنجره را وا بگذاریم 
پرپر شود آن لاله زخمی به نسیمی
از شعرهای شاعران نسل بعد ادبیات غزلی از فاطمه سالاروند نیز درمیان بسیاری از مخاطبان شعر محبوب شده است. این غزل هم روایتی شاعرانه از شهادت حضرت زهرا(س) است که خواندنش در این ایام بی مناسبت نیست:
خم کرد پشت زمین را ناگاه داغ گرانت
هفت آسمان گریه کردند برتربت بی نشانت
غمگین و خاموش و خسته با بال های شکسته
تا باغ خورشید پر زد از این قفس مرغ جانت
وقتی که می رفتی آن روز از دور آیا ندیدی
گل های خون می شکوفد با یاد هجده خزانت؟
جز عشق و خوبی چه کردی جز رنج و غربت 
چه دیدی
نامهربانان چه کردند با آن دل مهربانت!
فردا که برخیزی از خاک امضای مظلومی توست
برای شما کبودی که مانده ست بر شانه و بازوان

ستایش مادر عالم در شعر نو فارسی
جریان نوگرا در شعر فاطمی در سال های اخیر با انتشار مجموعه مستقلی از شعر فاطمی به نام «از شرابه های روسری مادرم» سروده زنده یاد سیدحسن حسینی جانی تازه گرفت. 
دو نمونه از شعرهای معروف این جریان که از شعرهای درخشان در این حوزه است سروده سیدعلی موسوی گرمارودی و حمیدرضا شکارسری است. نخست شعر گرمارودی را که در قالب نیمایی سروده شده باهم مرور کنیم: 
یک روز/ تا شامگاه دیر/ ماندم کنار پنجره بسته اتاق/ وز پشت شیشه ها/ آن دورهای دور/ شب از کنار کاسه وارون آسمان / خونابه های پیکر خورشید مرده را/ آرام می مکید./ وین سوی پنجره/ خفاش های غمزدگی بال می زدند/در حفره های بسته ذهن پریشِ من/ گویی هزار دانه غم ناشناس را/غربال می زدند!
دیگر درون خانه مجال نفس نماند/در تنگنای خانه مرا تنگ شد نفس/وین پنجره چو پنجره بسته قفس/رفتم برون/چون مرغ پرگشوده پریدم رها شدم/رفتم که خویش را/یک چند بین مردم این شهر گم کنم/شهر از شکوه شامگاهان پرنشاط بود /ـ یا از نشاط شامگهان پرشکوه بود/گویی که نور روشن صدها چراغ شهر/یک صبح تازه بود که در شهر می شکفت/رفتم درون مردم انبوه رهگذر/چون جویبار رفتم و در موج گم شدم…/اما به ناگهان/دیدم کنار راهگذاران شاد شهر/یک خردسال کودک افسرده نژند/ یک پا میان لای و لجن های جوی آب/دور از خروش کاذب شهر ایستاده بود/ چون برکرانه های افق تک ستاره ای /با حالتی که سخت غم انگیز و ساده بود./ چون بره های خرد جدا مانده از گله/از گرمگاه سینه به بانگی خروشناک/با گریه های تلخ صدا می کرد:/مادر!
تا اینجا با توصیفی شاعرانه از کودکی تنهامانده در انبوهی و شلوغی شهر روبه روییم اما شاعر ناگهان برگی تازه رو می کند و با غافلگیر کردن مخاطب مسیر شعر را دیگر می کند:
اینک منم:/ آن طفل دورمانده گمگشته/ آن خردسال کودک سرگشته/ ای مادر عزیز همه عالم!/ کو مهربار دامن پاکت کو؟
می بینید که شاعر چه ماهرانه و زیبا ژانر شعر را تغییر می دهد و یک شعر آیینی ماندگار را برای مادر همه عالم و مادر خود (به واسطه سید بودنش) می آفریند.
شعر شکارسری در قالب سپید است. شعری کوتاه اما مدرن ماندگار و اثر گذار:
بانو/ نمی یابمت!/ اما در کنار تو/ گریه مرسوم است/ مگر می توان پهلوی تو بود/ و شکسته نبود؟
شاعر در همین چند سطر هم به بی نشان بودن مزار حضرت اشاره کرده است و هم با ایهامی هنرمندانه و با استفاده از دومعنا بودن کلمه «پهلو» هم به معنای کنار و هم به معنای بخشی از بدن و کامل کردن معنا با سطر شکسته نبود برای بانوی پهلو شکسته سوگواری می کند. 

پایان خبر برای شما