کمدی سینمای ایران را بلعیده!

به گزارش خبرگزاری برای شما، شاید با نگاهی به سینمای ایران در سال های اخیر بتوان سینماگران و فعالان این حوزه را به چهار دسته کلی تقسیم کرد؛ فضای حاکم بر کشور و قوانین سفت و سخت سازمان سینمایی برای اکران فیلم هایی که گاه توان عبور از سد ممیزی را ندارند نیز بخشی از فیلمسازان کشور را خانه نشین کرده و ازطرفی فرصت خوبی را برای کوچ برخی از سینماگران به سمت پلفترم ها ایجاد کرده است.

به طور مثال مازیار میری، کارگردان فیلم هایی مانند «حوض نقاشی» و «سعادت آباد» در سال های 1400 و 1402 با دو سریال «خسوف» و «شریک جرم» در شبکه نمایش خانگی حضور داشته است. نمی توان این مسیله را انکار کرد که برخی از فیلمسازان نیز مشغول ساخت فیلم های زیرزمینی هستند که در جشنواره های بین المللی حضور پیدا کنند.

عده ای از فیلمسازان این روزها سخت مشغول ساخت کمدی های گیشه پسندی هستند که از این راه فروش خوبی نیز به دست آورده اند. در این میان نکته قابل توجه این است که گیشه سینمای ایران چند سالی است که با فیلم های کمدی و طنز اشغال شده است. برای اثبات این مدعی کافی است نگاهی به لیست پرفروش ترین فیلم های سینمای ایران بیاندازیم که تا رتبه پانزدهم آن، که متعلق به فیلم «ملاقات خصوصی» است، خبری از گونه های دیگری از سینما نیست.

فیلم سینمایی «فسیل» به کارگردانی کریم امینی، نویسندگی حمزه صالحی و تهیه کنندگی سیدابراهیم عامریان با 324 میلیارد تومان عنوان پرفروش ترین فیلم سینمای ایران در سال های اخیر را به خود اختصاص داده است. فیلم «هتل» با 275 میلیارد تومان در رتبه بعدی قرار دارد. «تمساح خونی» جواد عزتی که همچنان در حال اکران است، با 110 میلیارد تومان فروش رتبه سوم این فهرست را به خود اختصاص داده است که باید منتظر ماند و دید که می تواند رکورد «فسیل» را بشکند یا خیر. فیلم سینمایی «هاوایی» با 83 میلیارد تومان، «انفرادی» با 77 میلیارد تومان، «شهر هرت» با 77 میلیارد تومان و «ویلای ساحلی» با 63 میلیارد تومان فروش به ترتیب در رتبه های بعد قرار می گیرند.

یکی از عوامل اقبال فیلمسازان نسبت به سینمای کمدی گیشه تضمین شده است. محمدرضا لطفی، منتقد سینما در رابطه با این موضوع در گفت وگو با « هم میهن» گفت: فیلم های کمدی سالیان سال است که گیشه مطمین تری نسبت به ژانرها و سبک های دیگر سینما دارند. البته این یک معضل بزرگ برای سینمای ایران است که هرکسی می خواهد فیلمی بسازد که گیشه تضمین شده دارد، سراغ این نوع سینما می رود.

این مسیله مهم وجود دارد که تا چندسال گذشته حتی به صورت جسته و گریخته سینمای اجتماعی، سینمای اعتراضی، سینمای تجربی، سینما هنری و… در کشورمان فعال بوده است و چنین فیلم هایی ساخته و اکران می شدند. یعنی چرخه این نوع فیلم ها هم حرکت می کرد و متوقف نشده بود. حتی گاهی فیلم های اجتماعی نیز پرفروش و بااستقبال مخاطبان مواجه می شدند.

اکنون در سینمای ایران، کمدی عملاً تمام گونه های دیگر سینما را در خود بلعیده است و ما چیزی به نام سینمای هنری، سینمای فرهنگی، سینمای پیشرو، سینمای تجربی، سینمای اعتراضی و… نداریم یعنی اینگونه فیلم ها دیگر نه قابل تولید هستند و نه قابل اکران است. به طور مثال بیایید نگاهی به فروش فیلم های سال 1402 داشته باشیم که مسیولان در بوق و کرنا کردند که سال گذشته سال انفجار فروش فیلم ها و استقبال مخاطبان سینما بود.

در سال 1402 با فیلم های هنروتجربه حدود 100 فیلم در سینمای ایران اکران شد. از این تعداد 2 فیلم «فسیل» و «هتل» نزدیک به 60 درصد گیشه سینمای کشور را در دست دارند. 30 درصد فروش فیلم های دیگر متعلق به 3 فیلم «هاوایی»، «شهر هرت» و «ویلای ساحلی» است. 10 درصد بقیه فروش نیز به حدود 80 فیلم اختصاص دارد. او که معتقد است ما با یک سینمای ورشکسته مواجه هستیم، بیان کرد: در اینجا لازم است توضیح دهیم که فروش های چند ده یا چند صد میلیاردی فیلم ها و این اعداد و ارقامی که مطرح می شوند، نباید ما را گول بزنند و مخاطبان باید این واقعیت را درنظر بگیرند که در شرایط فعلی طبق آمار سال گذشته هزینه تولید یک فیلم سینمایی بسیار معمولی 20 میلیارد تومان است.

هنگامی که فیلم در گیشه اکران می شود، سهم صاحبان آثار یک سوم فروش فیلم است. یعنی برای اینکه یک فیلمی که 20 میلیارد برای ساخت آن هزینه شده است به میزان هزینه ساخت خودش دست پیدا کند، باید 60 میلیارد تومان در گیشه فروش داشته باشد. با این پیش زمینه ذهنی باکس طلایی نوروز را بررسی می کنیم؛ در باکس نوروز فیلم «تمساح خونی» جواد عزتی، فروش خوبی دارد و درحال حاضر از 110 میلیارد تومان گذشته است.

در رتبه دوم فیلم «بی بدن» 26 میلیارد تومان فروش می کند و باقی فیلم ها حدود یک تا دو میلیارد در گیشه به فروش می رسند. اختلاف زیادی میان فیلم ها وجود دارد و این نشان می دهد که سینمای ما در ورشکسته ترین حالت خودش به سر می برد! در این حالت عملاً می توانیم بگوییم، 95 درصد باکس اکران نوروز با شکست مواجه شده است. این مسیله باعث می شود که امکان ساخت گونه های دیگر سینما وجود نداشته باشد. اکنون فیلمساز محکوم است که یا فیلم کمدی بسازد یا فیلم ارگانی و حالت سومی وجود ندارد. این موضوع زنگ خطر بسیار جدی و هولناکی برای سینمای ایران است.

فیلم هایی عقب تر از جامعه
لطفی با بیان این موضوع که سختگیری ها باعث شده است تا فیلم های اجتماعی ما نسبت به جامعه عقب تر باشند، گفت: ما هرچه در مرحله پروانه ساخت گلوگاه را تنگ تر کنیم، ازطرفی از جامعه عقب تر هستیم. طبیعی است که فیلم اجتماعی که از جامعه عقب تر باشد، مورد استقبال مخاطبان قرار نمی گیرد. در این حالت فیلمساز امکان ساخت فیلم اجتماعی جسور را ندارد.

مورد بعد این است که متولیان صنعت سینما باید جذب مخاطب کنند. در این سال ها استقبال از فیلم های کمدی بسیار موردتوجه واقع شده اند اما حقیقتاً این اصلاً موضوع عجیبی نیست و از ابتدا فیلم های کمدی ما مخاطب داشته اند. جنس مخاطبان فیلم های کمدی هم تقریباً یکسان است. ما سالیان سال است که این جنس مخاطب را داریم که اصلاً بد نیست و اتفاقاً خیلی هم به چرخه صنعت سینما کمک می کنند. ما باید مخاطبانی که جنس دیگری از سینما را دوست دارند و به اصطلاح مخاطبان فیلم بین و سینمارو هستند، تربیت و جذب کنیم. حتی باید از دل همین مخاطبان فیلم های کمدی، مخاطب حرفه ای سینما تربیت کنیم.

مشکل ما اکنون این است که مخاطب حرفه ای نداریم. عده ای صرفاً می آیند در سالن سینما یک فیلمی می بینند و می روند. نه دغدغه سینما دارند، نه فیلم و کارگردان. اتفاقاً هستند مردمی که سینمای اجتماعی را دوست دارند اما باید اجازه ساخت فیلم اجتماعی به آن ها داده شود، سختگیری ها کمتر و حمایت ها بشتر شود تا شرایط تولید چنین فیلم هایی فراهم شود.

گروه هنروتجربه وقتی سال 93 برای اولین بار افتتاح شد، غوغا به پا کرد زیرا یکسری مخاطب خاموش بودند که به فیلم های تجربی علاقه داشتند و عملکرد سینمای هنروتجربه نیز باعث شد چنین مخاطبانی بیایند و از اکران ها استقبال کنند. این مورد نشان می دهد که ما می توانیم مخاطبان مان را شناسایی، تربیت و هدایت کنیم اما در سال های اخیر گویا قانون نانوشته ای در سینمای ما وجود دارد بدین صورت که باید برای جشنواره فجر فیلم های ارگانی تولید کنیم که مخاطب برایشان اهمیتی ندارد زیرا بودجه آن ها از جایی دیگر تامین می شود و عده ای دیگر نیز بدون دردسر فیلم کمدی می سازند.

مشکل این است که آن دست مخاطبان فیلم بین دیگر به سینما نمی روند، زیرا به این نوع از سینمای کمدی علاقه ندارند. ازطرفی فیلم های اجتماعی و هنری برای این گروه ساخته نمی شود و فیلم های ارگانی نیز نیاز این مخاطبان را ارضا نمی کند.

حال به نظر می رسد که باتوجه به استقبال خوب مخاطبان از فیلم های کمدی اکران شده در چندسال اخیر، امسال نیز فیلمسازان زیادی سراغ ساخت این جنس از سینما بروند.

22057