نحوه محاسبه میانگین نمرات نوبت اول

محاسبه میانگین نمرات نوبت اول برای دانش آموزان متوسطه اول و دوم نیازمند درک ضرایب نمرات مستمر و پایانی است. این میانگین معمولاً با فرمول ((نمره مستمر * ضریب مستمر) + (نمره پایانی * ضریب پایانی)) تقسیم بر مجموع ضرایب برای هر درس، و سپس برای معدل کل با جمع نمرات یا نمرات واحددار تقسیم بر تعداد دروس/واحدها به دست می آید.

خب، رسیدیم به اون موقع از سال که بعد از امتحانات دی ماه، ذهن دانش آموزان و والدین درگیر یه سوال مهم میشه: حالا نمره ها چطور حساب میشن؟ میدونم که این نگرانی کاملاً طبیعیه و خیلی ها رو درگیر خودش میکنه. آخه نمرات نوبت اول، فقط یه عدد تو کارنامه نیستن؛ اونا یه چراغ راهن، نشون میدن که تو نیم سال اول چقدر موفق بودیم و کجای کار باید بیشتر تلاش کنیم. دونستن نحوه محاسبه میانگین نمرات نوبت اول هم استرس آدم رو کم میکنه، هم کمک میکنه برنامه ریزی بهتری برای نیم سال دوم داشته باشیم و هم پیشرفتمون رو بهتر پیگیری کنیم.

گاهی اوقات، آیین نامه ها و بخشنامه های آموزشی اونقدر پیچیده میشن که آدم سردرگم میشه. اما نگران نباشید! اینجا من هستم که این پیچیدگی ها رو براتون ساده کنم. هدف این مقاله اینه که یه راهنمای کامل، شفاف و خودمونی بهتون بدم تا بتونید با خیال راحت، نمرات نوبت اول خودتون یا فرزندتون رو توی مقاطع متوسطه اول و دوم (همون راهنمایی و دبیرستان سابق) به دقت محاسبه کنید. پس با من همراه باشید تا قدم به قدم این مسیر رو طی کنیم.

مفاهیم پایه ای که باید درباره نمرات نوبت اول بدانی

قبل از اینکه بریم سراغ فرمول ها و اعداد، باید چند تا اصطلاح کلیدی رو بشناسیم. این مفاهیم مثل پازل میمونن که اگه هر تیکه ش رو درست نشناسیم، نمیتونیم تصویر کامل رو ببینیم.

نمره مستمر (همون نمره کلاسی خودمون!)

«نمره مستمر» یا «ارزشیابی تکوینی»، همون نمره ایه که معلم در طول ترم از فعالیت های کلاسی، حضور فعال، مشارکت، کوئیزهای کوچیک، تکالیف و پروژه های کوتاه شما میده. فکر نکنید که فقط امتحان پایانی مهمه؛ این نمره مستمر خیلی وقتا نقش یه کمک کننده حسابی رو بازی میکنه و می تونه کلی تو نمره نهایی درس اثرگذار باشه. هرچقدر توی کلاس فعال تر باشی، سر وقت تکالیفت رو انجام بدی و توی بحث ها شرکت کنی، نمره مستمرت هم بالاتر میره. پس حسابی حواست به این قسمت باشه! این نمره نشون دهنده تلاش مداوم و یادگیری پیوسته شماست، نه فقط یک آزمون در یک روز خاص.

نمره پایانی (امتحان دی ماه)

«نمره پایانی» همون نمره ایه که شما توی امتحان رسمی دی ماه میگیرید. این نمره معمولاً وزن بیشتری نسبت به نمره مستمر داره و تأثیرش تو محاسبه میانگین نمرات نوبت اول، خیلی پررنگ تره. مثلاً اگه یه درس ۱۰۰ نمره باشه، ممکنه ۷۰ نمره ش مربوط به همین امتحان پایانی باشه و ۳۰ نمره ش مربوط به مستمر. پس برای امتحان پایانی باید حسابی آماده بشید و دانش و مهارت هایی که در طول ترم یاد گرفتید رو به بهترین شکل نشون بدید. این امتحان، خلاصه ای از کل یادگیری شما در طول ترمه و باید جدی گرفته بشه.

ضرایب دروس؛ داستان وزن دهی به نمره ها

وقتی صحبت از نحوه محاسبه میانگین نمرات نوبت اول میشه، «ضرایب دروس» نقش خیلی مهمی رو ایفا می کنن. ضریب، در واقع همون وزن یا اهمیتیه که برای هر نمره (چه مستمر و چه پایانی) در نظر گرفته میشه. یعنی قرار نیست همه نمره ها با یک اهمیت یکسان تو محاسبات وارد بشن. مثلاً اگه نمره پایانی ضریب ۲ داشته باشه و نمره مستمر ضریب ۱، یعنی نمره پایانی دو برابر نمره مستمر توی نمره کلی اون درس تأثیر داره. این ضرایب بر اساس آیین نامه های آموزشی مشخص میشن و ممکنه برای مقاطع مختلف یا حتی دروس خاص، کمی متفاوت باشن. پس لازمه که همیشه از ضرایب دقیق مطلع باشیم تا محاسباتمون درست از آب دربیاد.

نمره خام و نمره کارنامه؛ داستان یه تغییر کوچیک

شاید براتون پیش اومده باشه که معلم نمره یه امتحان رو به شما میگه (مثلاً ۱۵ از ۲۰)، اما توی کارنامه یه عدد دیگه می بینید (مثلاً ۷۵ از ۱۰۰). اینجاست که پای «نمره خام» و «نمره ثبت شده در کارنامه» به میون میاد. نمره خام همون نمره ایه که شما واقعاً توی امتحان یا فعالیت میگیرید، اما بعضی وقتا برای یکپارچه سازی و آسون تر شدن محاسبات، این نمره ها تبدیل میشن به یه مقیاس دیگه، مثلاً از ۲۰ به ۱۰۰. این تبدیل یه کار کاملاً معمولیه و فقط برای هم سطح کردن نمره هاست تا بشه راحت تر باهاشون کار کرد. نگران نباشید، این تبدیل تأثیری روی ارزش واقعی نمره شما نداره، فقط مقیاسش رو عوض میکنه.

چطور نمره هر درس رو تو نوبت اول حساب کنیم؟ (یه حساب سرانگشتی اما دقیق!)

حالا که با مفاهیم پایه آشنا شدیم، وقتشه بریم سراغ بخش اصلی: نحوه محاسبه نمره هر درس در نوبت اول. این قسمت برای خیلی ها سواله و دوست دارن بدونن نمره نهاییشون تو هر درس چطوری به دست میاد. خیالتون راحت، فرمولش خیلی ساده ست و با یه مثال شفاف، قشنگ جا میفته.

فرمول طلایی محاسبه نمره هر درس

برای اینکه نمره نوبت اول هر درس رو به دست بیارید، باید نمره مستمر و نمره پایانی رو با ضرایبشون جمع کنید و بعد، حاصل رو بر مجموع اون ضرایب تقسیم کنید. این فرمول همون راه حلیه که آموزش و پرورش برای این محاسبات تعیین کرده:

نمره نوبت اول هر درس = ((نمره مستمر * ضریب مستمر) + (نمره پایانی * ضریب پایانی)) / مجموع ضرایب

مثلاً اگه ضریب مستمر ۱ باشه و ضریب پایانی ۲، مجموع ضرایب میشه ۳. پس خیلی مهمه که ضرایب رو درست تو فرمول بذارید. این فرمول، سنگ بنای محاسبه میانگین نمرات نوبت اول برای تک تک دروس شماست.

ضرایب معمول تو متوسطه اول و دوم

طبق آیین نامه های آموزشی، ضرایب معمولاً به این شکله:

• برای متوسطه اول (پایه های هفتم، هشتم، نهم):

  نمره مستمر با ضریب ۱ و نمره پایانی (امتحان دی ماه) با ضریب ۲ محاسبه میشه. یعنی مجموع ضرایب برای هر درس میشه ۱ + ۲ = ۳.

• برای متوسطه دوم (پایه های دهم، یازدهم، دوازدهم):

  اینجا هم وضعیت مشابه متوسطه اوله و معمولاً نمره مستمر با ضریب ۱ و نمره پایانی (امتحان دی ماه) با ضریب ۲ حساب میشه. باز هم مجموع ضرایب میشه ۳.

البته همیشه خوبه که از معلم مربوطه یا مشاور مدرسه در مورد ضرایب دقیق دروس خاص مطمئن بشید، چون گاهی ممکنه برای دروس خاصی، ضرایب متفاوتی در نظر گرفته بشه. اما این ضرایب ۱ و ۲، رایج ترین حالتن.

بریم سراغ یه مثال عملی؛ ریاضی رو حساب کنیم!

حالا که فرمول و ضرایب رو فهمیدیم، بریم سراغ یه مثال واقعی تا قشنگ دستتون بیاد چگونگی حساب کردن نمرات نوبت اول چطوریاست. فرض کنید شما توی درس ریاضی این نمرات رو گرفتید:

• نمره مستمر ریاضی: 18
• نمره پایانی ریاضی (امتحان دی ماه): 15

همونطور که گفتیم، ضریب مستمر ۱ و ضریب پایانی ۲ هست. پس:

مرحله	شرح	محاسبه
۱	نمره مستمر ضربدر ضریبش	۱۸ * ۱ = ۱۸
۲	نمره پایانی ضربدر ضریبش	۱۵ * ۲ = ۳۰
۳	جمع نتایج ضرایب دار	۱۸ + ۳۰ = ۴۸
۴	مجموع ضرایب	۱ + ۲ = ۳
۵	تقسیم مجموع نتایج بر مجموع ضرایب (نمره نهایی درس)	۴۸ / ۳ = ۱۶

میبینید؟ نمره نوبت اول شما در درس ریاضی میشه ۱۶. به همین راحتی! با این روش میتونید نمره هر درس رو دونه دونه حساب کنید.

میانگین (معدل) کل نوبت اول؛ همه رو جمع کنیم؟

حالا که نمره هر درس رو جداگانه حساب کردیم، نوبت میرسه به محاسبه معدل نوبت اول کل کارنامه. این بخش هم برای متوسطه اول و هم برای متوسطه دوم یه کمی فرق داره که باید بهش دقت کنیم.

محاسبه معدل تو متوسطه اول (پایه های هفتم، هشتم، نهم)

توی متوسطه اول، معمولاً دروس «واحد» درسی مشخصی ندارن. یعنی هر درس به اندازه خودش توی معدل کل تأثیر داره و مثل دانشگاه نیست که یه درس ۴ واحدی از یه درس ۲ واحدی بیشتر وزن داشته باشه. پس برای نحوه محاسبه معدل متوسطه اول (نوبت اول)، کارمون خیلی ساده ست:

معدل کل نوبت اول = مجموع نمرات نوبت اول همه دروس / تعداد کل دروس

بیاید با یه مثال قضیه رو روشن تر کنیم. فرض کنید شما توی نوبت اول ۵ تا درس دارید و نمراتتون اینا شدن:

• ریاضی: 16
• علوم: 17
• فارسی: 18
• اجتماعی: 19
• ورزش: 20

حالا مجموع نمرات میشه: 16 + 17 + 18 + 19 + 20 = 90

تعداد کل دروس هم که ۵ تاست. پس معدل کل نوبت اول شما میشه:

۹۰ / ۵ = ۱۸

معدل شما شد ۱۸. دیدید چقدر ساده بود؟ فقط کافیه نمره نوبت اول هر درس رو درست حساب کنید و بعد طبق این فرمول پیش برید.

محاسبه معدل تو متوسطه دوم (پایه های دهم، یازدهم، دوازدهم)

توی متوسطه دوم، اوضاع یه کمی فرق میکنه و پای «واحد درسی» به میون میاد. اینجا هر درس یه تعداد واحد مشخص داره (مثلاً ریاضی ممکنه ۴ واحد باشه و هنر ۱ واحد) و این واحدها توی نحوه محاسبه معدل متوسطه دوم (نوبت اول) حسابی تأثیرگذارن. پس برای محاسبه معدل کل، نمره هر درس رو باید توی تعداد واحدش ضرب کنیم، بعد همه رو با هم جمع کنیم و در نهایت تقسیم بر مجموع کل واحدها کنیم.

معدل کل نوبت اول = (جمع (نمره نوبت اول هر درس * تعداد واحد آن درس)) / جمع کل واحدهای درسی

بریم سراغ یه مثال تا این فرمول هم مثل آب خوردن براتون ساده بشه. فرض کنید شما توی دهم رشته تجربی هستید و نمرات نوبت اولتون با واحدهاشون ایناست:

نام درس	نمره نوبت اول	تعداد واحد	نمره ضربدر واحد
ریاضی	14	4	14 * 4 = 56
فیزیک	16	3	16 * 3 = 48
شیمی	15	3	15 * 3 = 45
زیست	17	4	17 * 4 = 68
فارسی	18	2	18 * 2 = 36
دینی	19	1	19 * 1 = 19
زبان	17	2	17 * 2 = 34

حالا باید دو تا چیز رو حساب کنیم:

1. جمع نمرات ضربدر واحدها: 56 + 48 + 45 + 68 + 36 + 19 + 34 = 306
2. جمع کل واحدهای درسی: 4 + 3 + 3 + 4 + 2 + 1 + 2 = 19

پس معدل کل نوبت اول شما میشه:

۳۰۶ / ۱۹ ≈ ۱۶.۱۱

معدل شما شد تقریباً ۱۶.۱۱. همونطور که می بینید، دروسی که واحد بیشتری دارن (مثل ریاضی و زیست)، تأثیر بیشتری هم روی معدل نهایی شما میذارن.

نمره انضباط؛ آیا تو معدل حساب میشه؟

«نمره انضباط» یا همون «وضعیت انضباطی» یه بخش جدا نشدنی از کارنامه هر دانش آموزه. اما یه سوال مهم: آیا این نمره توی معدل دی ماه یا معدل کل نوبت اول شما مستقیماً حساب میشه؟

طبق آیین نامه های رسمی، نمره انضباط معمولاً به صورت مستقیم در محاسبه معدل عددی (همون معدلی که به صورت عدد اعشاری تو کارنامه تون میاد) لحاظ نمیشه. یعنی نمره ۲۰ انضباط یا ۱۷ انضباط، مستقیم توی جمع و تقسیم های معدل کل وارد نمیشه.

اما این به این معنی نیست که نمره انضباط بی اهمیته! نمره انضباط توی کارنامه تحصیلی و دفتر ثبت ارزشیابی شما درج میشه و نشون دهنده عملکرد شما در محیط مدرسه و رعایت قوانین هست. هرچند که در معدل عددی تاثیر نداره، اما در تصویر کلی شما به عنوان یک دانش آموز، نقش پررنگی داره و برای مسائل دیگه مثل انتخاب رشته (در بعضی موارد) یا ثبت نام در مدارس خاص ممکنه مهم باشه. پس حواستون به رفتار و انضباطتون هم باشه!

نکات ریز و درشت نمره دهی تو مقاطع مختلف

هر مقطعی، قوانین و نکات ریز خودش رو برای محاسبه میانگین نمرات نوبت اول داره. دونستن این نکات ریز، کمک میکنه که هیچوقت توی محاسباتتون غافلگیر نشید و همیشه یه قدم جلوتر باشید.

متوسطه اول؛ بایدها و نبایدها

برای دانش آموزان پایه های هفتم، هشتم و نهم، چند تا قانون مهم وجود داره که باید حواستون بهشون باشه:

• قوانین مربوط به حداقل نمره سالیانه (بند ج ماده ۱۳ و تبصره ها):

  یکی از مهمترین قوانین توی متوسطه اول اینه که نمره سالیانه شما در هیچ درسی نباید کمتر از ۳۰ باشه. شاید بگید نمره سالیانه چیه؟ ما الان داریم درباره نوبت اول حرف میزنیم!. راستش رو بخواهید، نمره نوبت اول (دی ماه) فقط یه بخش از نمره سالیانه ست. نمره سالیانه از جمع نمره نوبت اول و دو برابر نمره نوبت دوم به دست میاد. پس اگه نمره نوبت اولتون پایین باشه، باید توی نوبت دوم حسابی جبران کنید تا نمره سالیانه به ۳۰ نرسه. اگه نمره سالانه درسی کمتر از ۳۰ باشه، یعنی توی اون درس قبول نشدید و ممکنه کار به تجدید یا حتی مردودی بکشه.

  نکته مهم: بر اساس بند ج ماده ۱۳ آیین نامه، نمره سالیانه دانش آموز در هیچ یک از دروس نباید کمتر از ۳۰ باشد تا در آن درس قبول محسوب شود.

• گرد کردن نمرات؛ داستان اعشارها!:

  حتماً دیدید که بعضی وقتا نمره هاتون با اعشار میان، مثلاً ۱۶.۵ یا ۱۷.۲۵. خب، اینا چطور توی کارنامه نهایی ثبت میشن؟ طبق آیین نامه، نمرات اعشاری به این صورت گرد میشن:

  1. اگر اعشار بین ۰.۱ تا ۰.۲۴ باشه، به ۰.۲۵ گرد میشه. (مثلاً ۱۷.۱۵ میشه ۱۷.۲۵)
  2. اگر اعشار بین ۰.۲۶ تا ۰.۴۹ باشه، به ۰.۵۰ گرد میشه. (مثلاً ۱۷.۳۵ میشه ۱۷.۵۰)
  3. اگر اعشار بین ۰.۵۱ تا ۰.۷۴ باشه، به ۰.۷۵ گرد میشه. (مثلاً ۱۷.۶۰ میشه ۱۷.۷۵)
  4. اگر اعشار بین ۰.۷۶ تا ۰.۹۹ باشه، به عدد کامل بعدی گرد میشه. (مثلاً ۱۷.۸۵ میشه ۱۸)

  این قاعده گرد کردن نمرات در کارنامه خیلی مهمه، چون ممکنه یه ۰.۲۵ کوچیک، نمره شما رو به سمت بالا ببره و تأثیر مثبتی توی معدل کلی داشته باشه.

متوسطه دوم؛ قوانین خاص خودش رو داره!

برای دانش آموزان پایه های دهم، یازدهم و دوازدهم، که دیگه کم کم دارن برای کنکور یا ورود به بازار کار آماده میشن، آیین نامه ها کمی جزئی تر میشن.

• ماده ۴۵ و تبصره های آن:

  ماده ۴۵ آیین نامه آموزشی متوسطه دوم، نحوه نمره مستمر و پایانی در نوبت اول و دوم رو مشخص میکنه. همونطور که قبل تر گفتم، نمره هر درس در نوبت اول از مجموع نمره ارزشیابی مستمر با ضریب ۱ و نمره ارزشیابی پایانی با ضریب ۲ به دست میاد. این یعنی نمره پایانی دی ماه، نقش دو برابری نسبت به نمره مستمرتون داره. توی نوبت دوم این ضریب پایانی حتی به ۴ هم میرسه که نشون میده امتحان خرداد چقدر اهمیت داره!

  ماده ۴۵: نمره هر درس در نوبت اول از مجموع نمره ارزشیابی مستمر با ضریب ۱ و نمره ارزشیابی پایانی با ضریب ۲ به دست می آید.

• تفاوت در ضرایب برای دروس مختلف:

  در حالت کلی، ضرایب ۱ و ۲ برای مستمر و پایانی در اکثر دروس متوسطه دوم هم صادق هستن. اما بعضی از دروس ممکنه قوانین خاص خودشون رو داشته باشن یا در برخی مدارس خاص (مثل سمپاد) این ضرایب کمی متفاوت اعمال بشن. همیشه از مشاور تحصیلی یا دبیر خودتون در مورد ضرایب دقیق دروس تخصصی مطمئن بشید.

• نکات مربوط به دروس نهایی (در صورت برگزاری امتحان نهایی در نوبت اول):

  معمولاً امتحانات نهایی فقط در پایه دوازدهم و در نوبت دوم (خرداد ماه) برگزار میشن. اما اگر به هر دلیلی در آینده یا در شرایط خاص، امتحانات برخی دروس به صورت نهایی در نوبت اول برگزار بشه، نحوه محاسبه میانگین نمرات نوبت اول برای اون دروس میتونه تابع قوانین امتحانات نهایی باشه که معمولاً با وزن دهی بالاتری به نمره برگه های امتحان نهایی همراهه. اما در شرایط عادی، امتحانات نوبت اول داخلی هستن و توسط خود مدرسه برگزار میشن.

• گرد کردن نمرات؛ اینجا هم مهمه!:

  قوانین گرد کردن نمرات با اعشار که برای متوسطه اول گفتیم، برای متوسطه دوم هم به همین شکله. پس اگه نمره تون مثلاً ۱۷.۸۵ باشه، توی کارنامه میشه ۱۸. این نکته کوچیک میتونه توی جمع بندی نمرات و معدل کل، نقش مؤثری داشته باشه.

چطور نمره مورد نیاز برای قبولی رو تو نوبت اول تخمین بزنیم؟ (یک راهنمای کاربردی)

یکی از دغدغه های اصلی دانش آموزان اینه که بدونن برای قبولی در یک درس، باید چه نمره ای کسب کنن. نمره قبولی نوبت اول به تنهایی تضمین کننده قبولی در سال تحصیلی نیست، اما یه شاخص خیلی مهم و تأثیرگذاره.

همونطور که قبل تر گفتیم، ملاک قبولی در هر درس، نمره سالیانه اون درسه که نباید از ۳۰ کمتر باشه. نمره سالیانه هم از نمره نوبت اول و دو برابر نمره نوبت دوم به دست میاد.

فرض کنید نمره مستمر شما در یک درس ۱۵ شده و نمره پایانی نوبت اول (دی ماه) شما ۱۰ شده. نمره نوبت اول شما با ضریب ۱ و ۲ میشه:

((۱۵ * ۱) + (۱۰ * ۲)) / ۳ = (۱۵ + ۲۰) / ۳ = ۳۵ / ۳ ≈ ۱۱.۶۷

حالا نمره نوبت اول شما شده حدود ۱۱.۶۷. برای اینکه نمره سالیانه شما به ۳۰ برسه، نیاز دارید که نمره نوبت دوم شما (با ضریب ۲) اونقدر بالا باشه که جبران کنه.

مثال برای محاسبه نمره مورد نیاز در امتحان پایانی نوبت دوم:

فرض کنید شما می خواهید نمره نوبت اول و دوم شما در مجموع، نمره سالیانه ای را به شما بدهد که در آن قبول شوید (مثلاً نمره سالیانه حداقل ۳۰).

اگر نمره نوبت اول شما ۱۲ باشد. فرمول نمره سالیانه می شود: `نمره سالیانه = (نمره نوبت اول) + (۲ * نمره نوبت دوم)`

برای اینکه نمره سالیانه ۳۰ شود:

۳۰ = ۱۲ + (۲ * نمره نوبت دوم)
۳۰ - ۱۲ = ۲ * نمره نوبت دوم
۱۸ = ۲ * نمره نوبت دوم
نمره نوبت دوم = ۱۸ / ۲ = ۹

این یعنی شما در نوبت دوم نیاز دارید که حداقل نمره ۹ (در برگه پایانی، با احتساب ضرایب) را کسب کنید تا نمره سالیانه شما در این درس به مرز قبولی برسد. البته این یک تخمین ساده است و باید نمرات مستمر نوبت دوم و ضرایب آن هم در نظر گرفته شوند.

همیشه توصیه میشه که روی تاثیر نمره مستمر در نوبت اول هم حساب باز کنید. اگر نمرات مستمر شما خوب باشد، حتی اگر نمره پایانی کمی پایین تر از انتظارتان باشد، می تواند جبران کننده باشد و شما را به سمت نمره قبولی سوق دهد. پس در طول ترم همواره فعال و پویا باشید تا از این مزیت بزرگ بهره مند شوید.

نتیجه گیری

خب، به انتهای این مسیر رسیدیم! حالا دیگه نحوه محاسبه میانگین نمرات نوبت اول برای شما یه راز سر به مهر نیست. با هم دیدیم که چطور با درک مفاهیم ساده ای مثل نمره مستمر، نمره پایانی و ضرایب، میتونیم نمره هر درس و بعد هم معدل کل رو توی مقاطع متوسطه اول و دوم به سادگی حساب کنیم.

امیدوارم این راهنما بهتون کمک کرده باشه تا با آگاهی کامل تری به کارنامه تون نگاه کنید و دیگه دغدغه ای بابت محاسبه معدل نوبت اول نداشته باشید. یادمون باشه که نمرات، فقط یه ابزار برای سنجش هستن، نه همه چیز زندگی. مهمترین چیز، تلاشیه که در طول ترم میکنیم و چیزهایی که یاد میگیریم.

پس با خیال راحت، نمراتتون رو حساب کنید و اگه یه جا کم آوردید، ناامید نشید. نوبت دوم یه فرصت طلاییه برای جبران و درخشش! کافیه که با شناخت نقاط قوت و ضعفتون، برنامه ریزی بهتری داشته باشید و با اراده قوی تر پیش برید. یادتون باشه که تلاش مستمر، همیشه جواب میده و بهترین نمرات، حاصل همین پشتکارن.