پیگیری چک ثبت نشده

اگر چکی دستتان هست که در سامانه صیاد ثبت نشده، نگران نباشید، چون پولتان از دست نرفته. اما یادتان باشد که مسیر وصول چک ثبت نشده با چک های عادی و ثبت شده فرق دارد. اینجا دیگر نمی توانید مستقیم گواهی عدم پرداخت بگیرید یا با سرعت سراغ اجراییه ثبتی بروید، بلکه باید از طریق دادگاه و با تنظیم دادخواست حقوقی اقدام کنید.

قانون جدید چک صیادی، با هدف شفاف سازی و بالا بردن اعتبار این سند تجاری، کلی تغییرات مهم آورده که یکی از اصلی ترین ها، اجباری شدن ثبت تمام مراحل چک در سامانه صیاد است؛ از زمان صدور تا انتقال و وصول. حالا اگر چکی ثبت نشود، دیگر آن اعتبار و مزایای یک سند تجاری را ندارد و تبدیل می شود به یک سند عادی. این اتفاق می تواند حسابی شما را گیج کند و این سوال پیش بیاید که اصلاً با یک چک ثبت نشده چه کار باید کرد؟ آیا می شود از صادرکننده شکایت کرد؟ این چک ها چطور پیگیری می شوند و چه راهی برای رسیدن به پولتان وجود دارد؟

چک ثبت نشده چیست و چرا با بقیه چک ها فرق دارد؟

احتمالاً برایتان پیش آمده یا شنیده اید که چکی دست کسی بوده و وقتی به بانک مراجعه کرده، گفته اند این چک در سامانه صیاد ثبت نشده. پس چک ثبت نشده یعنی چی؟ یعنی یک برگه چک که صادرکننده زحمت نکشیده و اطلاعاتش را در سامانه صیاد وارد نکرده. این اتفاق، تمام اعتبار و قدرت قانونی اون چک رو زیر سوال می بره.

قبل از قانون جدید چک که از سال ۱۴۰۰ اجباری شد، چک ها کلاً یک جور اعتبار داشتند و برگشت زدنشون و پیگیریشون تقریباً یک مسیر مشخص داشت. اما با ورود سامانه صیاد و قانون جدید، ورق برگشت. حالا، اگه چک توی سامانه ثبت نشده باشه، دیگه اون مزایای خاص چک های صیادی رو نداره و بیشتر شبیه یک سند عادی می شه. این یعنی چی؟ یعنی مثل یه رسید یا یه دست نوشته می مونه که نشون می ده کسی به شما بدهکاره، اما قدرت اجرایی یک چک واقعی رو نداره.

مقایسه چک ثبت شده و ثبت نشده: داستان دو سند

تفاوت بین یک چک صیادی ثبت شده و یک چک ثبت نشده مثل تفاوت بین یه ماشین دنده اتومات با یه ماشین دنده دستی توی سربالایی می مونه! هر دو می تونن کار شما رو راه بندازن، اما مسیر و سختی کارشون زمین تا آسمون فرق می کنه. بیایید دقیق تر ببینیم این دو تا با هم چه فرقی دارن:

ویژگی	چک صیادی ثبت شده (معتبر)	چک ثبت نشده (سند عادی)
اعتبار سند	سند تجاری با مزایای خاص (قابل اجرا از ثبت، مسئولیت تضامنی)	سند عادی مدنی (فقط قابل مطالبه از طریق دادگاه)
امکان صدور اجراییه	مستقیم از طریق دفاتر خدمات قضایی و ثبت (بدون نیاز به دادرسی)	خیر، نیاز به دادرسی کامل و صدور حکم دادگاه
امکان شکایت کیفری	بله، برای چک بلامحل (تحت شرایط خاص)	خیر، قابل مجازات کیفری نیست
مسئولیت ظهرنویسان	ظهرنویسان مسئولیت تضامنی دارند	ظهرنویسان مسئولیتی ندارند (مگر اثبات رابطه حقوقی خاص)
گواهی از بانک	گواهی عدم پرداخت (مهم برای پیگیری قانونی)	گواهی عدم ثبت چک در سامانه صیاد (فقط جهت اطلاع و اثبات عدم ثبت)
مدت زمان وصول	نسبتاً سریع و مشخص	طولانی تر و وابسته به روند رسیدگی دادگاه
هزینه های پیگیری	کمتر و مشخص تر (عمدتاً هزینه اجراییه)	بیشتر (هزینه دادرسی، احتمالاً وکیل)

آیا ثبت نکردن چک، جرم محسوب می شود؟ (یک باور غلط رایج!)

یکی از سوالات پرتکرار و البته نگرانی های اصلی کسانی که با چک ثبت نشده سروکار دارند، این است که آیا صادرکننده چک به خاطر این کارش مجازات می شود؟ یا به عبارت بهتر، آیا جرم ثبت نکردن چک صیادی در قانون ما وجود دارد؟

باید رک و پوست کنده گفت که نه. بر اساس قوانین فعلی ما، یعنی نه در قانون جدید صدور چک و نه در قانون مجازات اسلامی، هیچ عنوان مجرمانه ای برای ثبت نکردن چک در سامانه صیاد پیش بینی نشده است. یعنی صادرکننده ای که چک را ثبت نکرده، مجرم محسوب نمی شود و نمی توانید با طرح شکایت کیفری، او را به دادگاه بکشانید و انتظار مجازات حبس یا جزای نقدی داشته باشید.

قانون گذار در ماده ۲۱ مکرر قانون صدور چک، صرفاً به پیامدهای حقوقی و مدنی عدم ثبت چک اشاره کرده. یعنی نتیجه این کار، محروم شدن چک از مزایای اسناد تجاری است و نه اینکه یک جرم اتفاق افتاده باشد. پس اگه به بانک مراجعه کردید و دیدید چکی ثبت نشده، اینو یادتون باشه که نباید به دنبال پیگیری کیفری باشید، چون آب در هاون کوبیدن است و فقط وقت و انرژی تان را تلف می کنید.

چه عواقبی برای دارنده چک ثبت نشده وجود دارد؟

خب، وقتی چکی ثبت نشده و به جای یک سند تجاری درجه یک، یک سند عادی درجه دو حساب می شود، چه مشکلاتی برای دارنده اون چک پیش میاد؟ اینجاست که داستان کمی پیچیده تر می شود و مزایایی که یک چک صیادی ثبت شده به شما می داد، اینجا دیگه کارایی ندارند.

• از مزایای سند تجاری محروم می شوی: مهم ترین اتفاق اینه که چک شما دیگه اون اعتبار خاص سند تجاری رو نداره. یعنی چی؟ یعنی دیگه نمی توانید از راه های سریع و کم دردسر مثل صدور اجراییه ثبتی برای وصول پولتون استفاده کنید. باید برید سراغ دادرسی حقوقی که هم زمان بره و هم مراحل خاص خودش رو داره.
• شکایت کیفری بی معنی می شود: همان طور که بالاتر گفتیم، چون جرمی اتفاق نیفتاده، امکان طرح شکایت کیفری از چک ثبت نشده وجود نداره. اگر هم طرح کنید، دادگاه بهش رسیدگی نمی کنه و رد میشه.
• به ظهرنویسان نمی توانید مراجعه کنید: در چک های صیادی ثبت شده، اگر صادرکننده چک را پاس نکند، می توانید به ظهرنویسان (کسانی که چک را پشت نویسی کرده اند) هم مراجعه کنید و از آن ها مطالبه وجه کنید. اما در چک ثبت نشده، این مسئولیت تضامنی از بین می رود و فقط می توانید از خود صادرکننده چک مطالبه کنید.
• باید رابطه پایه را ثابت کنی: در دعوای حقوقی برای مطالبه وجه چک ثبت نشده، ممکن است دادگاه از شما بخواهد که رابطه مالی پایه (یعنی چرا این چک صادر شده) را هم اثبات کنید. مثلاً بگویید چک بابت خرید کالا بوده، یا بابت پرداخت بدهی یا هر قرارداد دیگری. این اثبات در چک های ثبت شده خیلی کمتر نیاز است.
• فرآیند وصول طولانی تر و پرهزینه تر می شود: چون مسیر حقوقی است، زمان بیشتری طول می کشد تا به پولتان برسید و هزینه های دادرسی و احتمالی وکیل هم به آن اضافه می شود.

یادتان باشد، چک ثبت نشده از شما فقط یک سند عادی می سازد، نه یک دارنده سند تجاری با اختیارات قانونی زیاد. پس از ابتدا حواستان را جمع کنید و چک های صیادی را حتماً استعلام و تایید کنید تا به این دردسرها گرفتار نشوید.

گام به گام تا مطالبه وجه چک ثبت نشده: مسیر حقوقی چیست؟

حالا که فهمیدیم پیگیری چک ثبت نشده یک مسیر حقوقی متفاوت دارد، باید ببینیم این مسیر شامل چه مراحلی است. از این به بعد، باید مثل یک کارآگاه حقوقی با دقت و حوصله جلو بروید تا به حقتان برسید. مراحل نحوه وصول چک ثبت نشده را با هم مرور کنیم:

گام اول: گواهی عدم ثبت چک از بانک

اولین کاری که باید انجام دهید، مراجعه به بانک صادرکننده چک است. اما نه برای گرفتن گواهی عدم پرداخت! چون بانک برای چک ثبت نشده، گواهی عدم پرداخت صادر نمی کند. در اینجا شما باید درخواست گواهی عدم ثبت چک در سامانه صیاد را داشته باشید.

طبق بخشنامه های بانک مرکزی (مثلاً بخشنامه شماره ۱۱۷۵۳۳ مورخ ۱۴۰۱/۵/۱۱)، بانک ها موظفند این گواهی را صادر کنند. این گواهی یک شکل خاص دارد، بدون درج کد رهگیری و با فرمتی متمایز از گواهی های عدم پرداخت معمولی. هدف این گواهی صرفاً تایید این نکته است که چک شما در سامانه صیاد ثبت نشده و به همین دلیل بانک از پرداخت وجه آن خودداری کرده است.

گام دوم: ارسال اظهارنامه رسمی (چرا مهم است؟)

بعد از اینکه گواهی عدم ثبت را از بانک گرفتید، یک حرکت هوشمندانه که می تواند کار شما را حسابی جلو بیندازد، ارسال یک اظهارنامه رسمی برای صادرکننده چک است. اظهارنامه یک سند رسمی است که به واسطه دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به طرف مقابل ابلاغ می شود.

چرا ارسال اظهارنامه توصیه می شود؟

• ممکن است صادرکننده با دریافت اظهارنامه، قبل از اینکه کار به دادگاه و دعوا بکشد، وجوه چک را پرداخت کند و قضیه دوستانه حل شود.
• اظهارنامه یک مدرک محکمه پسند و رسمی است که نشان می دهد شما به طور رسمی و قانونی، مطالبه خود را به طرف مقابل اعلام کرده اید. این در روند دادگاه به نفع شما خواهد بود.

برای تنظیم و ارسال اظهارنامه، می توانید به یکی از دفاتر خدمات قضایی مراجعه کنید. در متن اظهارنامه باید مشخصات کامل چک (شماره، مبلغ، تاریخ، صادرکننده) را ذکر کنید و از صادرکننده بخواهید که ظرف یک مهلت مشخص (مثلاً ۱۰ روز) وجه چک را پرداخت کند.

گام سوم: ثبت نام در سامانه ثنا (اولین قدم هر دعوای حقوقی)

برای انجام هرگونه اقدام قضایی، از جمله طرح دعوی حقوقی، لازم است که در سامانه ثنا ثبت نام کرده باشید و احراز هویت شده باشید. تمام ابلاغیه های قضایی (مانند وقت رسیدگی دادگاه، صدور حکم و…) از طریق این سامانه برای شما ارسال می شود.

شما می توانید هم به صورت آنلاین از طریق وب سایت ثنا اقدام به ثبت نام کنید و هم با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی. اگر قبلاً این کار را نکرده اید، حتماً قبل از هر اقدام دیگری، سراغ ثبت نام در ثنا بروید تا در ادامه کارتان لنگ نماند.

گام چهارم: تنظیم و ثبت دادخواست مطالبه وجه سند عادی

اینجا قلب پیگیری حقوقی چک ثبت نشده است. شما باید دادخواستی با عنوان مطالبه وجه سند عادی تنظیم کنید. حواستان باشد که عنوان دادخواست را شکایت کیفری یا الزام به ثبت چک نگذارید، چون همان طور که گفتیم، این ها مسیرهای درستی نیستند و دادگاه درخواست شما را رد خواهد کرد.

در دادخواست باید اطلاعات زیر را با دقت وارد کنید:

• مشخصات کامل خواهان (شما) و خوانده (صادرکننده چک).
• مبلغ دقیق وجه مورد مطالبه.
• خواسته شما (یعنی مطالبه وجه چک ثبت نشده به عنوان سند عادی).
• ادله و مستندات شما: اصل برگه چک، گواهی عدم ثبت از بانک، پرینت اظهارنامه (در صورت ارسال) و هر مدرک دیگری که رابطه مالی شما را اثبات کند.

حالا نوبت به ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی می رسد. این دفاتر دادخواست شما را بررسی و به دادگاه صالح ارسال می کنند.

کدام دادگاه صالح است؟

• اگر مبلغ چک تا ۲۰ میلیون تومان باشد (البته این مبلغ ممکن است با تغییرات قوانین شوراهای حل اختلاف در سال های آینده تغییر کند، باید آخرین سقف را استعلام کنید)، پرونده به شورای حل اختلاف ارجاع داده می شود.
• اگر مبلغ چک بیشتر از ۲۰ میلیون تومان باشد، پرونده به دادگاه حقوقی ارجاع داده می شود.

دادگاه صالح محلی هم معمولاً دادگاه محل اقامت خوانده (صادرکننده چک) یا دادگاه محلی است که تعهد در آنجا انجام شده است.

گام پنجم: پیگیری در دادگاه: از جلسه دادرسی تا حکم نهایی

پس از اینکه دادخواست شما ثبت شد و به شعبه مربوطه ارجاع داده شد، دادگاه وقت رسیدگی تعیین می کند و ابلاغیه ها برای شما و طرف مقابل از طریق سامانه ثنا ارسال می شود. در جلسات دادرسی، شما و خوانده فرصت دارید تا دفاعیات و مستندات خود را ارائه کنید.

قاضی با بررسی تمام مدارک و اظهارات، حکم بدوی را صادر می کند. اگر حکم به نفع شما باشد، خوانده ملزم به پرداخت وجه چک خواهد شد. البته این حکم ممکن است قابل تجدیدنظرخواهی یا فرجام خواهی باشد. پس از طی شدن مراحل اعتراض (در صورت وجود) و قطعی شدن حکم، می توانید برای اجرای آن اقدام کنید.

گام ششم: درخواست صدور اجراییه و مراحل اجرا

بعد از اینکه حکم دادگاه قطعی شد و به نفع شما صادر شد، نوبت به اجرای حکم می رسد. باید به واحد اجرای احکام دادگستری مراجعه کنید و درخواست صدور اجراییه داشته باشید.

با داشتن اجراییه، امکان توقیف اموال صادرکننده چک (مثل حساب بانکی، ملک، خودرو و…) برای وصول طلب شما فراهم می شود. اگر صادرکننده از پرداخت خودداری کند و اموالی هم نداشته باشد، تحت شرایطی خاص، امکان جلب او نیز وجود دارد. این مرحله آخر و نهایی برای رسیدن به پولتان است.

چه مدارکی برای پیگیری لازم داری؟

جمع آوری مدارک لازم برای پیگیری چک ثبت نشده، خیلی مهم است. بدون مدارک کامل، پرونده شما ممکن است دچار مشکل شود یا روند رسیدگی طولانی تر شود. اینها مدارکی هستند که حتماً باید همراهتان داشته باشید:

• اصل برگه چک ثبت نشده: این مهم ترین مدرک شماست.
• گواهی عدم ثبت چک در سامانه صیاد از بانک: همین گواهی که در گام اول گفتیم باید از بانک بگیرید.
• مدارک هویتی شما (خواهان): کارت ملی و شناسنامه (یا شناسه ملی برای اشخاص حقوقی).
• پرینت اظهارنامه رسمی (اگر ارسال کرده اید): این مدرک می تواند در دادگاه به نفع شما باشد.
• مدارکی که علت صدور چک و رابطه مالی پایه را اثبات کند: این می تواند شامل قرارداد کتبی، فاکتور خرید، رسید دریافت وجه، پیامک های رد و بدل شده، یا حتی شهادت شهود باشد. هر چیزی که نشان دهد چرا این چک به شما داده شده.
• رسید ثبت نام در سامانه ثنا: اگرچه با کد ملی هم می توان ثبت نام شما را احراز کرد، اما داشتن رسید ضرری ندارد.

چقدر آب می خورد؟ (هزینه های پیگیری حقوقی چک ثبت نشده در سال 1404)

طرح دعوای حقوقی و پیگیری حقوقی چک ثبت نشده، هزینه هایی هم دارد که باید از آن ها باخبر باشید. این هزینه ها شامل موارد مختلفی می شود و معمولاً در ابتدای کار باید آن ها را پرداخت کنید:

1. هزینه های دفاتر خدمات الکترونیک قضایی:
   • هزینه ثبت دادخواست: (حدوداً ۴۰ هزار تومان، این مبلغ ممکن است سالانه تغییر کند).
   • هزینه تایپ و اسکن مدارک.
   • هزینه احراز هویت در سامانه ثنا (اگر قبلاً انجام نداده اید).
2. هزینه دادرسی:

   این هزینه بر اساس مبلغ چک تعیین می شود و در سال ۱۴۰۴ (که ممکن است تغییر کند)، معمولاً به صورت درصدی از مبلغ خواسته (یعنی همان مبلغ چک) محاسبه می شود:

   • برای دعاوی مالی تا ۲۰ میلیون تومان: حدود ۲.۵ درصد از مبلغ چک.
   • برای دعاوی مالی بیش از ۲۰ میلیون تومان: حدود ۳.۵ درصد از مبلغ چک.

   البته نگران نباشید، در صورت پیروزی در دعوا، دادگاه می تواند حکم به پرداخت این هزینه ها توسط خوانده (صادرکننده چک) نیز بدهد.

3. هزینه وکیل:

   اگر تصمیم بگیرید وکیل استخدام کنید (که در پرونده های حقوقی پیچیده، توصیه می شود)، باید هزینه حق الوکاله وکیل را هم در نظر بگیرید. این مبلغ بر اساس توافق شما با وکیل و تعرفه های قانونی مشخص می شود. داشتن یک وکیل متخصص می تواند روند کار را برای شما بسیار ساده تر و سریع تر کند.

4. سایر هزینه های جانبی:

   ممکن است در طول رسیدگی پرونده، هزینه های دیگری هم پیش بیاید، مثل هزینه کارشناسی (اگر نیاز به نظر کارشناس باشد)، هزینه استعلامات و… که این موارد معمولاً پیش بینی نشده هستند.

خلاصه که پیگیری چک ثبت نشده از نظر مالی هم نیاز به آمادگی دارد، اما با توجه به اینکه در صورت پیروزی، می توانید این هزینه ها را از طرف مقابل مطالبه کنید، ارزش پیگیری را دارد.

اشتباهات رایج در پیگیری چک ثبت نشده که باید از آن ها دوری کنی!

وقتی با مشکل چک ثبت نشده روبرو می شوید، ممکن است به خاطر عدم آگاهی یا اضطراب، دست به کارهایی بزنید که نه تنها کمکی نمی کنند، بلکه وقت و انرژی و پولتان را هم هدر می دهند. بیایید با هم ببینیم چه اشتباهاتی را نباید مرتکب شوید:

1. تلاش برای شکایت کیفری:

   همان طور که بارها تأکید کردیم، ثبت نکردن چک جرم نیست و شما نمی توانید با عنوان صدور چک بلامحل از صادرکننده شکایت کیفری کنید. این راه بسته است و فقط باعث رد شدن شکایت شما می شود.

2. مراجعه مکرر به بانک برای گواهی عدم پرداخت:

   بانک فقط برای چک های صیادی ثبت شده گواهی عدم پرداخت صادر می کند. برای چک ثبت نشده، باید گواهی عدم ثبت در سامانه صیاد را درخواست کنید. اصرار بر گرفتن گواهی عدم پرداخت، فقط وقت شما را تلف می کند.

3. تأخیر در اقدام حقوقی:

   تعلل در طرح دعوای حقوقی می تواند عواقب بدی داشته باشد. مثلاً ممکن است صادرکننده در این مدت، اموالش را به نام دیگران کند یا از دسترس خارج کند که این باعث می شود وصول طلب شما سخت تر یا حتی غیرممکن شود. «وقت طلاست» در اینجا واقعاً معنا پیدا می کند.

4. عدم مشاوره با وکیل متخصص:

   مسائل حقوقی چک، مخصوصاً با تغییرات جدید، پیچیدگی های خاص خودش را دارد. بدون راهنمایی یک وکیل متخصص در امور چک، ممکن است اشتباهاتی در تنظیم دادخواست، ارائه مدارک یا پیگیری پرونده مرتکب شوید که به ضررتان تمام شود. مشاوره حقوقی، سرمایه گذاری برای جلوگیری از ضررهای بزرگ تر است.

5. تلاش برای الزام به ثبت چک از طریق دادگاه:

   برخی افراد فکر می کنند می توانند دادخواستی برای اجبار صادرکننده به ثبت چک در سامانه صیاد ارائه کنند. اما رویه قضایی، معمولاً چنین درخواست هایی را رد می کند. چون ثبت چک، حق صادرکننده است و دادگاه نمی تواند او را به انجام عملی که ماهیت حقوقی اش تعهد نیست، مجبور کند. هدف شما باید مطالبه وجه سند عادی باشد.

6. عدم جمع آوری مستندات کافی:

   چون چک ثبت نشده سند عادی محسوب می شود، ممکن است در دادگاه نیاز به اثبات رابطه پایه (یعنی دلیل صدور چک) پیدا کنید. اگر مستندات کافی (مانند قرارداد، فاکتور، رسید یا شهود) نداشته باشید، ممکن است در اثبات طلب خود با مشکل روبرو شوید.

یادتان باشد، همیشه بهتر است یک بار مسیر درست را طی کنید تا اینکه چندین بار در مسیرهای غلط، وقت و انرژی تان را هدر بدهید.

نمونه متن دادخواست مطالبه وجه چک ثبت نشده

تنظیم صحیح دادخواست، اولین و یکی از مهم ترین قدم ها در پیگیری چک ثبت نشده است. در اینجا یک نمونه متن برای دادخواست مطالبه وجه چک ثبت نشده ارائه شده است. البته همیشه توصیه می شود برای تنظیم دادخواست دقیق و متناسب با شرایط پرونده خود، از یک مشاور حقوقی یا وکیل کمک بگیرید:

بسمه تعالی
ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی شهرستان [نام شهرستان]

با سلام و احترام؛

احتراماً به استحضار عالی می رساند اینجانب [نام و نام خانوادگی خواهان] فرزند [نام پدر خواهان] به شماره ملی [شماره ملی خواهان] و کدپستی [کدپستی خواهان]، به نشانی [آدرس کامل خواهان]، در تاریخ [تاریخ دریافت چک] یک فقره چک صیادی به شماره [شماره سریال چک] و مبلغ [مبلغ چک به عدد و حروف] ریال، از خوانده محترم آقای/خانم [نام و نام خانوادگی خوانده] فرزند [نام پدر خوانده] به شماره ملی [شماره ملی خوانده] و کدپستی [کدپستی خوانده]، به نشانی [آدرس کامل خوانده]، دریافت نموده ام.

متاسفانه، با مراجعه به بانک و استعلام از سامانه صیاد مشخص گردید که چک مذکور توسط صادرکننده در سامانه صیاد ثبت نشده است. لذا، بانک محترم نیز مطابق با تبصره ۱ ماده ۲۱ مکرر قانون صدور چک، از پرداخت وجه آن و صدور گواهی عدم پرداخت خودداری نمود. گواهی عدم ثبت چک در سامانه صیاد به شماره [شماره گواهی عدم ثبت] مورخ [تاریخ گواهی] از بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه] پیوست دادخواست تقدیم می گردد.

نظر به اینکه چک ثبت نشده در سامانه صیاد، طبق مقررات قانون جدید صدور چک، سند تجاری محسوب نمی گردد و صرفاً دارای اعتبار یک سند عادی مدنی است و با توجه به تعهد صریح صادرکننده در متن سند مبنی بر پرداخت وجه آن و همچنین امضای وی ذیل سند، مطالبه وجه مندرج در این سند به انضمام کلیه خسارات دادرسی (شامل هزینه دادرسی، هزینه حق الوکاله وکیل در صورت انتخاب وکیل، خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید/مراجعه به بانک تا زمان پرداخت کامل وجه) مورد استدعاست.

لذا با تقدیم این دادخواست، از محضر محترم دادگاه، صدور حکم بر محکومیت خوانده به پرداخت مبلغ [مبلغ چک به عدد و حروف] ریال به عنوان اصل خواسته و همچنین کلیه خسارات دادرسی فوق الذکر، مورد تقاضا می باشد.

مدارک و مستندات:
۱. اصل برگه چک به شماره [شماره سریال چک]
۲. گواهی عدم ثبت چک در سامانه صیاد
۳. مدارک هویتی خواهان (کارت ملی)
۴. [در صورت وجود: تصویر پرینت اظهارنامه رسمی شماره ... مورخ ...]
۵. [در صورت وجود: سایر مدارک اثبات کننده رابطه پایه مانند قرارداد، فاکتور و...]

با تشکر و احترام
[امضاء خواهان]

نظریه های مشورتی حقوقی درباره چک ثبت نشده

در مورد چک ثبت نشده و وضعیت حقوقی آن، تاکنون رأی وحدت رویه از سوی دیوان عالی کشور صادر نشده است. اما اداره کل حقوقی قوه قضائیه، نظریات مشورتی متعددی در این زمینه ارائه کرده که می تواند راهگشا باشد و به عنوان یک مرجع معتبر برای قضات و وکلا استفاده شود. این نظریات، نشان می دهند که دیدگاه رسمی سیستم قضایی نسبت به این نوع چک ها چگونه است.

نظریه شماره ۷/۱۴۰۱/۱۳۰۴ مورخ ۱۴۰۲/۰۱/۱۵

این نظریه به وضوح بیان می کند که چک ثبت نشده در سامانه صیاد، مشمول ماده ۲۱ مکرر قانون اصلاح قانون صدور چک و قانون تجارت نمی شود. در چنین شرایطی، روابط بین صادرکننده و دارنده چک، تابع عمومات قانون مدنی است. این یعنی چک مورد نظر، ماهیت تجاری خود را از دست داده و تبدیل به یک سند عادی می شود. بنابراین، دارنده چک تنها می تواند وجه آن را بر اساس مقررات قانون مدنی و از طریق دادخواست حقوقی مطالبه کند.

این نظریه همچنین به این نکته اشاره می کند که اگر بانک به دلیل عدم ثبت چک در سامانه صیاد از پرداخت وجه و صدور گواهی عدم پرداخت خودداری کند و دارنده چک بدون گواهی عدم پرداخت (یا با گواهی عدم ثبت) دادخواست مطالبه وجه بدهد، سند مذکور به عنوان یک سند عادی و غیرتجاری تلقی می شود و وجه آن بر اساس قانون مدنی قابل مطالبه است. مهم تر اینکه، ارزیابی دلایل خواهان (از جمله خود چک و نیاز یا عدم نیاز به ارائه ادله دیگری برای اثبات ادعا، مثل قرارداد پایه) به نظر مرجع قضایی رسیدگی کننده است و در هر پرونده متفاوت خواهد بود.

نظریه شماره ۷/۱۴۰۲/۷۵۳ مورخ ۱۴۰۲/۱۰/۱۶

این نظریه نیز مهر تاییدی بر نظریه قبلی می زند و تاکید می کند که در صورت عدم ثبت چک در سامانه صیاد، چک ماهیت تجاری خود را از دست می دهد. نتیجه این اتفاق این است که دارنده چک دیگر نمی تواند از مزایای اسناد تجاری (مانند امکان مراجعه به ظهرنویسان) استفاده کند و باز هم روابط طرفین تابع عمومات قانون مدنی خواهد بود.

این نظریات مشورتی، در واقع خط مشی کلی را برای پیگیری چک ثبت نشده مشخص می کنند و به شما می گویند که راه چاره، در دادگاه های حقوقی و بر اساس قوانین مدنی کشور است.

نکات آخر: چطور دیگه گرفتار چک ثبت نشده نشیم؟

همان طور که دیدید و خواندید، پیگیری چک ثبت نشده یک مسیر پر پیچ و خم حقوقی است که هم زمان بر است و هم هزینه بر. اگرچه وصول پولتان غیرممکن نیست، اما نیاز به آگاهی، دقت و صبر زیادی دارد.

خلاصه ی همه حرف هایمان این است که: «پیشگیری بهتر از درمان است.» بهترین راه برای اینکه گرفتار دردسرهای چک ثبت نشده نشوید، این است که از ابتدا حواستان را جمع کنید و هرگز چک صیادی را بدون اطمینان از ثبت آن در سامانه صیاد قبول نکنید.

چند توصیه کلیدی برای جلوگیری از مشکلات چک ثبت نشده:

1. همیشه استعلام و تایید کنید: قبل از قبول هر چک صیادی، حتماً از طریق اپلیکیشن های بانکی یا سامانه های آنلاین بانک مرکزی، از ثبت صحیح چک به نام خودتان اطمینان حاصل کنید.
2. با صادرکننده اتمام حجت کنید: اگر چکی به شما داده می شود، شفاف با صادرکننده صحبت کنید و از او بخواهید که حتماً مراحل ثبت و انتقال چک را به درستی و به موقع انجام دهد.
3. از قراردادهای کتبی استفاده کنید: اگر چک بابت یک معامله یا قرارداد صادر می شود، حتماً یک قرارداد کتبی و محکم داشته باشید. این قرارداد می تواند رابطه پایه شما را در صورت بروز مشکل، به راحتی اثبات کند.

در نهایت، اگر با وجود تمام احتیاط ها، باز هم چکی در دستتان ماند که ثبت نشده بود، فراموش نکنید که عجله و تصمیمات هیجانی، بدترین دشمن شما در این مسیر هستند. با آرامش و آگاهی، به سراغ مسیر حقوقی بروید و در صورت لزوم، حتماً از مشاوره یک وکیل متخصص در امور چک بهره بگیرید تا بهترین نتیجه را بگیرید.