مصادره اموال برای مهریه

وقتی اسم «مصادره اموال برای مهریه» میاد، شاید تو ذهنتون یه تصویر اشتباه شکل بگیره. در واقع اصطلاح حقوقی و درستش، «توقیف اموال» هست. توقیف یعنی قانون، جلوی انتقال یا استفاده از اموال همسرتون رو می گیره تا شما بتونید مهریه تون رو وصول کنید. مصادره قصه دیگه ای داره. اینجا قراره راه و چاه توقیف اموال برای گرفتن مهریه رو با زبانی ساده و کاربردی بهتون بگیم تا بدونید دقیقاً باید چیکار کنید و حق و حقوقتون رو بگیرید.

این روزا خیلی از خانم ها نگرانن که بعد از ازدواج یا در زمان طلاق، چطور می تونن مهریه شون رو بگیرن. گاهی وقت ها پیش میاد که آقا، به محض اینکه متوجه قصد خانم برای مطالبه مهریه میشه، سعی می کنه اموالش رو به اسم کس دیگه ای بزنه تا شما نتونید بهشون دست پیدا کنید. اینجا هست که «توقیف اموال برای مهریه» به کمک شما میاد. این یه راه قانونی و محکمه برای اینکه حقتون پایمال نشه. در این مقاله از بخشنامه های جدید قوه قضاییه گرفته تا ریزترین مراحل اداری و دادگاهی، همه رو با هم بررسی می کنیم تا با خیال راحت قدم بردارید و از حق خودتون دفاع کنید. نگران نباشید، راه و چاهش رو بهتون نشون میدم.

مهریه چیه اصلا؟ حق قانونی یا یه جور ضمانت؟

مهریه، به قول معروف پشتوانه زن توی زندگی مشترکه. این مالیه که همون لحظه عقد به ملکیت خانم درمیاد و می تونه هر وقت که بخواد، اون رو از همسرش مطالبه کنه. فرقی هم نمیکنه که هنوز زندگی مشترک پابرجا باشه یا نه. این یه حق شرعی و قانونیه که هیچ کس نمی تونه منکرش بشه.

عندالمطالبه، عندالاستطاعه: کدوم به نفع شماست؟

مهریه ها دو نوع کلی دارن که باید فرقشون رو بدونید:

• مهریه عندالمطالبه: بیشتر مهریه ها از این نوع هستن. یعنی شما هر وقت بخوای، می تونی مهریه ات رو مطالبه کنی و همسرت موظفه پرداختش کنه. اگه پرداخت نکرد، می تونی از طریق قانون اقدام کنی.
• مهریه عندالاستطاعه: این نوع مهریه کمتر رایجه. یعنی مرد وقتی باید مهریه رو بده که توانایی مالیش رو داشته باشه. اثبات این توانایی هم معمولاً به عهده زوجه است که کار رو یه مقدار سخت تر می کنه.

معمولاً توی سند ازدواج مشخص میشه که مهریه شما از کدوم نوعه. پس اول از همه یه نگاهی به سند ازدواجتون بندازید.

چرا اصلا باید اموال رو توقیف کنیم؟

شاید با خودتون بگید خب میرم دادگاه، حکم میگیرم، بعدش. اما توقیف اموال یه سری مزایای خیلی مهم داره که نباید دست کم گرفت:

1. جلوگیری از فرار از دین: مهمترین دلیل برای توقیف اموال، اینه که جلوی همسرتون رو بگیرید تا نتونه اموالش رو به اسم کس دیگه ای بزنه یا بفروشه. اگه این کارو بکنه و شما از قبل اموال رو توقیف نکرده باشی، کارت سخت تر میشه.
2. تضمین وصول مهریه: با توقیف اموال، یه جورایی مهریه شما قفل میشه روی اون اموال. یعنی دیگه خیالتون راحته که حقتون از بین نمیره و بالاخره بهش می رسید.
3. فشار قانونی: توقیف اموال یه فشار قانونیه که همسر رو مجبور می کنه برای رفع توقیف یا پرداخت مهریه، فکری بکنه.

خلاصه اینکه، توقیف اموال یه ابزار قویه که می تونه خیلی بهتون کمک کنه تا به مهریه خودتون برسید.

بخشنامه جدید قوه قضاییه: اول اداره ثبت، بعد دادگاه!

یه تغییر مهمی که توی سال ۱۳۹۹ اتفاق افتاد و خیلی هم سر و صدا کرد، بخشنامه رئیس قوه قضاییه بود. قبل از این بخشنامه، شما می تونستید برای مطالبه مهریه و توقیف اموال هم از طریق اداره ثبت اقدام کنید و هم از طریق دادگاه. اما الان قضیه یه مقدار فرق کرده.

مطابق این بخشنامه، اگه می خواید مهریه تون رو به اجرا بذارید، باید اول از طریق اداره ثبت اقدام کنید. یعنی دیگه نمی تونید مستقیماً برید دادگاه و بگید من مهریه ام رو می خوام. اول باید پرونده تون توی اداره ثبت تشکیل بشه و مراحلش رو طی کنه. اگه اونجا به نتیجه نرسیدید، تازه می تونید سراغ دادگاه برید. هدف از این کار، کم کردن بار دادگاه ها و حل و فصل سریع تر پرونده ها از طریق اداره ثبت بوده.

گام به گام توقیف اموال برای مهریه از طریق اداره ثبت

خب، حالا که می دونیم باید از اداره ثبت شروع کنیم، بریم سراغ مراحلش. این مراحل رو دونه دونه و با زبانی ساده براتون توضیح میدم:

قدم اول: برو دفترخونه عقدت!

اولین کاری که باید بکنید اینه که برید به همون دفترخونه ای که عقد ازدواجتون اونجا ثبت شده. اونجا باید درخواست صدور اجراییه مهریه رو بدید. سردفتر بعد از اینکه درخواست شما رو بررسی کرد، یه اجراییه صادر می کنه و اون رو به آخرین آدرسی که شوهرتون توی سند ازدواج ثبت کرده، ابلاغ می کنه. بعدشم شما رو راهنمایی می کنه که با اون اجراییه برید اداره ثبت مربوطه.

قدم دوم: پرونده ات رو ببر اداره ثبت

بعد از گرفتن اجراییه از دفترخونه، حالا نوبت اداره ثبت اسناد و املاک هست. مدارک لازم رو آماده کنید و ببرید اداره اجرای ثبت:

• اصل سند ازدواج
• اصل اجراییه صادر شده از دفترخونه
• کپی شناسنامه و کارت ملی خودتون
• قبض ارسال ابلاغیه برای همسر (که از دفترخونه گرفتید)

اونجا یه پرونده براتون تشکیل میدن. بعد از تشکیل پرونده، یه نسخه از اجراییه دوباره برای همسرتون ابلاغ میشه. همسرتون از تاریخ ابلاغ، ده روز مهلت داره که یا مهریه تون رو پرداخت کنه، یا اینکه خودش یه مالی رو به شما معرفی کنه که از طریق اون مهریه پرداخت بشه.

قدم سوم: حالا نوبت شناسایی امواله!

اگه توی اون ده روز همسرتون هیچ کاری نکرد، حالا نوبت شماست که دست به کار بشید. اینجا سه تا حالت داریم:

1. شما اموالی رو می شناسید: اگه می دونید همسرتون ملک، خودرو، حساب بانکی، سهام یا هر مال دیگه ای داره، باید اون ها رو به اداره ثبت معرفی کنید. هرچی اطلاعات دقیق تری بدید، کار سریع تر پیش میره (مثلاً شماره پلاک ماشین، آدرس دقیق ملک، شماره حساب بانکی).
2. اداره ثبت خودش استعلام می گیره: اگه شما مالی رو نمی شناسید یا اطلاعات کافی ندارید، اداره ثبت خودش دست به کار میشه. اون ها از مراجع مختلف مثل بانک مرکزی (برای حساب های بانکی)، اداره راهور (برای خودرو)، اداره ثبت اسناد (برای املاک) و بورس (برای سهام) استعلام می گیرن تا اموال همسرتون رو شناسایی کنن.
3. حالت ترکیبی: معمولاً بهترین حالت اینه که شما هرچی می دونید رو معرفی کنید و اداره ثبت هم استعلام های لازم رو انجام بده تا همه چیز شفاف بشه.

بعد از اینکه اموال شناسایی شد، اداره ثبت دستور توقیف اون ها رو صادر می کنه. یعنی دیگه همسرتون نمی تونه اون اموال رو بفروشه یا به نام کس دیگه ای کنه.

وقتی اموال توقیف شد، چی میشه؟

خب، اموال توقیف شد. حالا چی؟ مراحل بعدی اینه:

• ارزیابی توسط کارشناس رسمی: یه کارشناس رسمی دادگستری میاد و اموال توقیف شده رو قیمت گذاری می کنه.
• مزایده و فروش: اگه همسرتون باز هم مهریه رو پرداخت نکرد و اعسار هم نگرفت، اموال توقیفی به مزایده گذاشته میشه و از محل فروش اون، مهریه شما پرداخت میشه.

---

یادتون باشه که بخشنامه جدید میگه اگر اداره ثبت توی ۲ ماه نتونست اموالی رو شناسایی و توقیف کنه، یا توی ۶ ماه نتونست مهریه رو وصول کنه، شما می تونید با گرفتن یه گواهی از اداره ثبت، برید سراغ دادگاه.

---

اگه از اداره ثبت کاری پیش نرفت: مراجعه به دادگاه

همونطور که گفتیم، اگه اداره ثبت نتونست ظرف مدت های مشخص شده به نتیجه برسه، تازه نوبت دادگاه میرسه. این بخش رو هم مرحله به مرحله بررسی می کنیم:

کِی باید بری دادگاه؟

شما توی دو حالت می تونی از اداره ثبت به دادگاه مراجعه کنی:

1. بعد از ۲ ماه: اگه اداره ثبت، بعد از ثبت درخواست شما، ظرف دو ماه نتونست هیچ مالی از همسرتون رو شناسایی و توقیف کنه.
2. بعد از ۶ ماه: اگه اداره ثبت، بعد از ثبت درخواست شما، ظرف شش ماه نتونست مهریه شما رو وصول کنه (حتی اگر اموالی هم توقیف کرده باشه).

در هر دو صورت، شما باید از اداره ثبت یه گواهی عدم امکان اجرای ثبت یا گواهی عدم وصول مهریه بگیرید و با اون گواهی، به دادگاه مراجعه کنید.

ثبت دادخواست: از صفر تا صد

با گرفتن گواهی از اداره ثبت و مدارک لازم (شناسنامه، کارت ملی، سند ازدواج و گواهی اداره ثبت)، باید برید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و دادخواست مطالبه مهریه و توقیف اموال رو ثبت کنید. توی این دادخواست باید خواسته هاتون رو واضح بنویسید.

کجا میریم؟ شورای حل اختلاف یا دادگاه خانواده؟

مرجع رسیدگی به مهریه شما بستگی به میزان مهریه داره:

میزان مهریه	مرجع رسیدگی
تا ۲۰ میلیون تومان	شورای حل اختلاف
بیشتر از ۲۰ میلیون تومان	دادگاه خانواده

بعد از اینکه دادخواستتون رو ثبت کردید، پرونده به مرجع مربوطه (شورای حل اختلاف یا دادگاه خانواده) ارجاع میشه.

دادگاه چه روندی داره؟

بعد از ارسال دادخواست، دادگاه یه وقت برای جلسه رسیدگی تعیین می کنه و به شما و همسرتون ابلاغ میشه. توی جلسه دادگاه، هر دو طرف می تونید از خودتون دفاع کنید. بعد از بررسی مدارک و دفاعیات، دادگاه رأی خودش رو صادر می کنه.

نکته مهم اینه که رأی دادگاه بلافاصله قطعی نمیشه. همسرتون ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ رأی فرصت داره که اعتراض کنه یا درخواست تجدیدنظر بده. اگه اعتراضی نشد یا دادگاه تجدیدنظر هم رأی رو تأیید کرد، اون وقت رأی قطعی میشه و شما می تونید برای اجرای اون اقدام کنید.

بالاخره حکم قطعی شد، بعدش چی؟

وقتی رأی دادگاه قطعی شد، پرونده شما به واحد اجرای احکام مدنی دادگاه فرستاده میشه. اینجا هم مثل اداره ثبت، مراحل شناسایی، توقیف، ارزیابی و مزایده اموال انجام میشه تا مهریه شما وصول بشه. اگر همسرتون باز هم اموالی رو به نام خودش نداشته باشه، داستان فرق می کنه که در ادامه بهش می پردازیم.

چه اموالی رو میشه توقیف کرد و کدوم رو نمیشه؟ (مستثنیات دین)

این بخش یکی از مهم ترین قسمت هاست که باید خوب حواستون بهش باشه. همه اموال همسرتون قابل توقیف نیستن. قانون یه سری استثنائات داره که بهشون میگن مستثنیات دین.

لیست بلندبالای اموال قابل توقیف

تقریباً هر چیزی که ارزش مالی داشته باشه و جزو مستثنیات دین نباشه، قابل توقیفه:

1. اموال غیرمنقول: یعنی ملک، زمین، آپارتمان، مغازه و هر چیزی که نمیشه جابجاش کرد. توقیف ملک برای مهریه خیلی رایجه.
2. اموال منقول: مثل خودرو، موتورسیکلت، سهام شرکت ها، اوراق بهادار، حساب بانکی، طلا و جواهر مرد. توقیف خودرو برای مهریه هم خیلی کاربردیه. حتی اگه همسرتون پول نقد یا سکه توی خونه داشته باشه، اون ها هم قابل توقیف هستن.
3. حقوق و مستمری: می تونید بخشی از حقوق یا مستمری بازنشستگی همسرتون رو توقیف کنید. البته این کار قوانین و محدودیت های خاص خودش رو داره. مثلاً معمولاً یک چهارم حقوق برای متأهل ها و یک سوم برای مجردها قابل توقیفه.
4. سرقفلی و حق کسب و پیشه: اگه همسرتون مغازه یا محلی داره که سرقفلی یا حق کسب و پیشه اون به نامشه، این ها هم قابل توقیف هستن.

---

قبل از اینکه هر اقدامی بکنید، یه لیست از تمام اموال و دارایی های همسرتون، حتی اونایی که فکر می کنید کوچک هستن، تهیه کنید. این اطلاعات توی مراحل توقیف خیلی به دردتون می خوره.

---

این ها دیگه قابل توقیف نیستن: مستثنیات دین

بعضی از اموال هستن که قانون میگه به هیچ عنوان نمیشه اون ها رو توقیف کرد، چون برای ادامه زندگی ضروری هستن. این ها رو بهش میگن مستثنیات دین (ماده ۵۲۳ قانون آیین دادرسی مدنی):

• مسکن مورد نیاز: اگه همسرتون فقط یک خونه داره که توی اون زندگی می کنه و شأن عرفی اون رو رعایت کرده، قابل توقیف نیست. اگه چند تا خونه داشته باشه، اونایی که اضافی هستن قابل توقیفن.
• لوازم ضروری زندگی: وسایل اولیه زندگی مثل یخچال، تلویزیون، اجاق گاز، فرش و از این دست لوازم که برای زندگی معمولی لازم هستن، توقیف نمیشن. البته منظور وسایل لوکس و گران قیمت نیست.
• آذوقه و مایحتاج زندگی: مواد غذایی و پول لازم برای گذران زندگی به اندازه عرف، قابل توقیف نیست.
• ابزار و وسایل کار: اگه همسرتون برای شغلش به یه وسیله ای نیاز داره (مثلاً یه تاکسی برای راننده، یه ابزار خاص برای تعمیرکار)، اون وسیله قابل توقیف نیست.
• حقوق و مستمری معین: اون بخشی از حقوق یا مستمری که قانون برای تأمین حداقل معیشت تعیین کرده، قابل توقیف نیست.
• تلفن و سیم کارت: سیم کارت و خط تلفن شخصی معمولاً جزو مستثنیات دین محسوب میشن.

توقیف اموال مشترک (مشاع): یه کم پیچیده تر!

گاهی اوقات پیش میاد که همسرتون توی یه ملک یا حساب بانکی، با یکی دیگه شریکه. یعنی ملک یا حساب مشاع هست. توقیف این نوع اموال یه مقدار پیچیده تره. شما نمی تونید کل مال رو توقیف کنید، فقط سهم همسرتون قابل توقیفه. برای وصول مهریه از اموال مشاع، معمولاً باید بعد از توقیف، درخواست افراز یا فروش مال مشاع رو هم به دادگاه بدید که خب زمان بر و دردسر سازه.

نکات مهم حقوقی و چالش ها که باید بدونی!

رسیدن به مهریه اونقدرها هم ساده نیست و پر از پیچ و خم های قانونیه. چند تا نکته مهم هست که باید بهشون دقت کنید:

معجزه سرعت عمل: قبل از اینکه دیر بشه!

یکی از مهمترین درس هایی که توی پرونده های مهریه میشه گرفت، اینه که باید سرعت عمل داشته باشید. به محض اینکه تصمیم گرفتید مهریه تون رو مطالبه کنید، سریع برای توقیف اموال اقدام کنید. چرا؟ چون اگه همسرتون بویی ببره، ممکنه اقدام به فروش یا انتقال صوری اموالش بکنه. یعنی چی؟ یعنی اموال رو به نام یکی از آشنایان یا فامیلش بزنه تا شما نتونید بهشون دسترسی پیدا کنید. اگه این اتفاق بیفته، کار شما خیلی سخت میشه.

فرار از دین: جرمه و عواقب داره!

همونطور که گفتیم، اگه مردی با اطلاع از اینکه بدهکار مهریه هست و زوجه داره مهریه اش رو مطالبه می کنه، اموالش رو به قصد ندادن مهریه به اسم کس دیگه ای بزنه یا بفروشه، مرتکب فرار از دین شده. این کار جرمه و علاوه بر اینکه معامله باطله، مجازات هم داره. اگه شما بتونید ثابت کنید که انتقال اموال با قصد فرار از دین بوده، می تونید اون معامله رو باطل کنید و اموال رو دوباره به دسترس قانون برگردونید. البته اثبات این قضیه خودش یه چالش حقوقیه و به مدارک و شواهد قوی نیاز داره.

دادخواست اعسار: وقتی شوهر پول نداره

اگه همسرتون توانایی پرداخت مهریه رو به صورت یکجا نداشته باشه، می تونه درخواست اعسار بده. یعنی به دادگاه ثابت کنه که واقعاً توانایی مالی برای پرداخت مهریه رو نداره. اگه دادگاه اعسار رو بپذیره، مهریه شما قسط بندی میشه و همسرتون به صورت ماهیانه یا در اقساط مشخص، مهریه رو به شما پرداخت می کنه.

نکات مهم در مورد اعسار:

• حبس مهریه: اگه همسرتون درخواست اعسار نده و مهریه رو هم پرداخت نکنه، و شما اموالی هم ازش پیدا نکرده باشید، ممکنه به خاطر مهریه (تا ۱۱۰ سکه) زندانی بشه.
• اثر بر توقیف: درخواست اعسار تأثیری روی توقیف اموال نداره. یعنی اگر اموالی توقیف شده باشه، حتی با وجود اعسار هم اون اموال برای پرداخت مهریه استفاده میشن.
• مهریه بالای ۱۱۰ سکه: قانون گفته که برای مهریه تا ۱۱۰ سکه، اگر مرد اعسار نده و مالی هم نداشته باشه، زندانی میشه. اما برای مهریه بالای ۱۱۰ سکه، فقط زمانی می تونه زندانی بشه که توانایی مالی داشته باشه و از پرداخت عمدی خودداری کنه. اثبات این توانایی هم با زوجه است.

مهریه ۱۱۰ سکه و بیشتر: یه قاعده مهم

همونطور که اشاره کردم، توی قانون یه قاعده مهم برای مهریه تا ۱۱۰ سکه و بیشتر از اون وجود داره. این قاعده در مورد امکان حبس همسر در صورت عدم پرداخت مهریه است.

اگر مهریه تا ۱۱۰ سکه بهار آزادی (یا معادل اون) باشه و همسر شما توانایی پرداخت رو نداشته باشه و اعسار هم نده یا اعسارش رد بشه و مالی هم برای توقیف نباشه، می تونه بازداشت بشه. اما اگه مهریه بیشتر از ۱۱۰ سکه باشه، برای مطالبه اون بخش مازاد بر ۱۱۰ سکه، شما باید «توانایی مالی» همسرتون رو ثابت کنید تا قانون بتونه اون رو به پرداخت وادار کنه. اثبات این توانایی هم معمولاً کار سختیه.

بعد از توقیف اموال مهریه: مسیر وصول حق شما

بالاخره اموال توقیف شد! حالا دیگه به هدف نهایی یعنی وصول مهریه نزدیک می شید. مراحل پایانی اینه:

ارزش گذاری رسمی اموال توقیف شده

بعد از اینکه اموال همسرتون توسط اداره ثبت یا اجرای احکام دادگستری توقیف شد، یک کارشناس رسمی دادگستری تعیین میشه تا اون اموال رو قیمت گذاری کنه. این قیمت گذاری بر اساس نرخ روز و شرایط موجود انجام میشه.

مزایده و فروش: پایان خط؟

اگه همسرتون با وجود توقیف اموال، باز هم اقدامی برای پرداخت مهریه شما نکرد و اعسار هم نپذیرفت، نوبت به مزایده و فروش اموال توقیفی میرسه. این مراحل در اداره ثبت یا اجرای احکام مدنی دادگاه انجام میشه. اموال از طریق مزایده به فروش میرسن و مبلغ حاصل از فروش، برای پرداخت مهریه شما استفاده میشه.

وصول مهریه و اقدامات نهایی

بعد از فروش اموال در مزایده، مهریه شما از محل پول حاصل از اون، پرداخت میشه. اگه مبلغ فروش بیشتر از مهریه شما باشه، مابقی به همسرتون برگردونده میشه و اگه کمتر باشه، همسرتون همچنان بدهکار اون بخش باقی مونده هست و شما می تونید برای مابقی اون از طریق های دیگه (مثلاً بازداشت همسر برای ۱۱۰ سکه) اقدام کنید.

همچنین، اگه بعد از پرداخت مهریه، هنوز اموالی از همسرتون توقیف شده باشه که مازاد بر مهریه شما باشه، از اون اموال رفع توقیف میشه و دوباره در اختیار همسرتون قرار می گیره.

نتیجه گیری

همونطور که دیدید، مطالبه و توقیف اموال برای مهریه یه پروسه کاملاً قانونیه و اصلاً نباید با «مصادره» اشتباه گرفته بشه. این راه، یه ابزار مهم برای خانم هاست تا از حق شرعی و قانونی خودشون دفاع کنن و جلوی سواستفاده یا فرار از دین رو بگیرن. از مراجعه به اداره ثبت تا پیگیری های دادگاهی، هر مرحله ریزه کاری های خاص خودش رو داره که اگه با دقت انجام نشه، ممکنه کار رو براتون سخت کنه.

با اینکه سعی کردم همه مراحل رو به زبانی ساده و کاربردی توضیح بدم، اما مباحث حقوقی همیشه پیچیدگی های خودشون رو دارن. شرایط هر پرونده با پرونده دیگه متفاوته و ممکنه نکاتی وجود داشته باشه که فقط یه وکیل باتجربه بتونه بهش رسیدگی کنه. پس اگه تصمیم گرفتید برای توقیف اموال برای مهریه اقدام کنید، حتماً از یک وکیل متخصص حقوق خانواده مشورت بگیرید. این کار نه تنها باعث میشه حقتون پایمال نشه، بلکه پروسه رو هم براتون راحت تر و سریع تر می کنه. یادتون باشه، دانستن حق و حقوق خودتون اولین قدم برای رسیدن به اون هاست.