قیمت بیتکوین سال ۹۰

قیمت بیت کوین در سال ۱۳۹۰ شمسی (معادل ۲۰۱۱ میلادی) یک سفر پرفراز و نشیب را تجربه کرد؛ از قیمتی کمتر از ۱,۰۰۰ تومان در فروردین ماه، در خرداد به اوج حدود ۲۱,۰۰۰ تومان رسید و سپس با افت شدیدی مواجه شد. این نوسانات شدید، که همزمان با اولین حباب بزرگ و هک صرافی مهمی مثل Mt. Gox همراه بود، سال ۹۰ را به یکی از سال های کلیدی در تاریخ بیت کوین تبدیل کرد و نقطه عطفی برای شروع جلب توجه عمومی و سرمایه گذاران به این ارز دیجیتال بود.

سال ۱۳۹۰ یا همان ۲۰۱۱ میلادی، برای بیت کوین واقعاً یک سال تاریخی بود. سالی که برای اولین بار، این پدیده نوظهور از دنیای گوشه و کنار اینترنت بیرون زد و سروصدا به پا کرد. شاید الان به نظرتان باورنکردنی بیاید که بیت کوین زمانی با دلار و تومان ناچیز معامله می شد، اما در آن سال ها، داستان بیت کوین تازه داشت شروع می شد و هیچ کس فکرش را هم نمی کرد که این ارز دیجیتال روزی سر از این همه سر و صدا در بیاورد.

آن روزها، بیت کوین بیشتر شبیه یک بازی کامپیوتری برای گیک ها و آدم های تکنولوژی باز بود. کسی به چشم سرمایه گذاری بهش نگاه نمی کرد. اما همین سال ۹۰ بود که بیت کوین اولین طعم شهرت و سقوط رو چشید. در این مقاله می خواهیم پرده از اسرار قیمت بیت کوین در سال ۹۰ برداریم، ببینیم چقدر خرید و فروش می شد، چه چیزهایی قیمتش رو بالا و پایین می کرد و اصلاً برای ما ایرانی ها در اون زمان، بیت کوین یه چیز قابل دسترس بود یا نه.

سال ۹۰، سالی پر از فراز و نشیب برای بیت کوین

اگه بخوایم صادق باشیم، در سال ۱۳۹۰ هیچ کس حتی تصورش رو هم نمی کرد که بیت کوین قراره به کجا برسه. این ارز دیجیتال کاملاً ناشناخته بود و بیشتر برای کسانی جذابیت داشت که توی دنیای تکنولوژی و رمزنگاری غرق شده بودند. بیت کوین تازه داشت از مراحل اولیه توسعه عبور می کرد و هنوز برای عموم مردم هیچ ارزش مشخصی نداشت.

اما همین سال ۲۰۱۱ میلادی (که معادل ۱۳۸۹-۱۳۹۰ شمسی میشه) بود که بیت کوین از یه ارز زیر یک دلاری، یهو سر از بالای ۲۰ هزار تومان درآورد و بعد هم یه سقوط وحشتناک رو تجربه کرد. این بالا و پایین شدن ها نشون می داد که یه اتفاقایی داره می افته. تو اون دوران، زیرساخت های مالی و قانونی برای ارزهای دیجیتال عملاً وجود نداشت، نه توی دنیا و نه به خصوص توی ایران. یعنی نه صرافی درست و حسابی بود، نه قانون و مقرراتی برای خرید و فروش. هر کی هم بیت کوین می خرید یا می فروخت، باید با چنگ و دندون و کلی اما و اگر این کار رو انجام می داد. همین نبود زیرساخت ها، خودش کلی به نوسانات عجیب و غریب بیت کوین دامن می زد.

ورق گردانی قیمت: بیت کوین در سال ۹۰ چقدر آب می خورد؟

نگاهی به نمودار و روند کلی قیمت در سال ۲۰۱۱

نمودار قیمت بیت کوین در سال ۲۰۱۱ میلادی واقعاً دیدنیه و حسابی بالا و پایین رفتن هاش چشم آدمو می گیره. اول سال، بیت کوین زیر ۱ دلار بود. اگه دقیق تر بخوایم بگیم، حدود ۰.۸۹ دلار. اما رفته رفته، تبش بالا گرفت و تو ماه ژوئن ۲۰۱۱، یعنی خرداد و تیر ۱۳۹۰، به اوج خودش رسید و نزدیک ۳۰ دلار قیمت خورد.

البته این اوج، زیاد دوام نیاورد. از همون تابستون ۲۰۱۱، قیمت شروع به ریزش کرد و تو نیمه دوم سال، تا حدود ۵ دلار هم پایین اومد. بعدش، اوایل سال ۲۰۱۲، بیت کوین تو یه محدوده بین ۴ تا ۶ دلار یه جورایی ثابت شد. این نوسانات وحشتناک، اونم تو مدت زمان کوتاه، نشون میده که بازار بیت کوین اون موقع چقدر بی ثبات و هیجانی بوده. یه لحظه تو اوج بودی، یه لحظه تو قعر چاه!

جدول قیمت بیت کوین در سال ۹۰ به تومان و دلار (ماه به ماه)

برای اینکه بتونیم قیمت بیت کوین رو تو سال ۱۳۸۹-۱۳۹۰ شمسی به تومان حساب کنیم، باید نرخ تبدیل دلار به تومان رو هم در نظر بگیریم. تو اون سال، نرخ دلار حدود ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ تومان بود. ما برای راحتی کار و یه تخمین منطقی، میانگین نرخ دلار رو حدود ۱۱۰۰ تومان در نظر می گیریم تا بتونیم یه تصویر روشن تر از قیمت بیت کوین به پول خودمون داشته باشیم.

پیشنهاد می کنم به این جدول دقیق نگاه کنید؛ چون نشون میده چطور بیت کوین از یه چیز بی ارزش، ناگهان سر از ارقام بالا درآورد و بعد هم چطور سقوط کرد:

تاریخ شمسی (سال ۱۳۹۰)	تاریخ میلادی (سال ۲۰۱۱)	قیمت میانگین به دلار	قیمت تقریبی بیت کوین به تومان (با دلار ۱۱۰۰ تومانی)
فروردین	مارچ/آوریل	۰.۸۹ – ۰.۷۶	۹۷۹ – ۸۳۶
اردیبهشت	آوریل/می	۱.۶۳ – ۳.۸۱	۱۷۹۳ – ۴۱۹۱
خرداد	می/ژوئن	۶.۶۶ – ۱۷.۵۶	۷۳۲۶ – ۱۹۳۱۶
تیر	ژوئن/ژوئیه	۱۷.۵۶ – ۱۳.۹۲	۱۹۳۱۶ – ۱۵۳۱۲
مرداد	ژوئیه/آگوست	۱۳.۴۳ – ۱۰.۳۴	۱۴۷۷۳ – ۱۱۳۷۴
شهریور	آگوست/سپتامبر	۹.۱۵ – ۶.۲۷	۱۰۰۶۵ – ۶۸۹۷
مهر	سپتامبر/اکتبر	۵.۴۱ – ۴.۵۲	۵۹۵۱ – ۴۹۷۲
آبان	اکتبر/نوامبر	۳.۱۷ – ۲.۹۷	۳۴۸۷ – ۳۲۶۷
آذر	نوامبر/دسامبر	۲.۳۰ – ۲.۹۰	۲۵۳۰ – ۳۱۹۰
دی	دسامبر/ژانویه (۲۰۱۲)	۳.۲۱ – ۵.۱۳	۳۵۳۱ – ۵۶۴۳
بهمن	ژانویه/فوریه (۲۰۱۲)	۵.۳۹ – ۵.۷۹	۵۹۲۹ – ۶۳۶۹
اسفند	فوریه/مارچ (۲۰۱۲)	۵.۰۲ – ۴.۹۱	۵۵۲۲ – ۵۴۰۱

همانطور که از جدول پیداست، بیت کوین سال ۱۳۹۰ رو با یه قیمت خیلی پایین شروع کرد. اوج قیمتی که تجربه کرد، تو خرداد ماه بود که به حدود ۲۱,۰۰۰ تومان رسید. این یعنی یه افزایش دیوانه وار از تقریباً ۱۰۰۰ تومان! بعدش هم که سقوط معروف اتفاق افتاد و تا آخر سال، قیمتش خیلی پایین تر اومد.

بالاترین و پایین ترین قیمت های بیت کوین در سال ۹۰

سال ۱۳۹۰ واقعاً برای بیت کوین سال رکوردهای عجیب و غریب بود. اگه بخوایم دقیق بگیم، پایین ترین قیمتی که بیت کوین تو این سال تجربه کرد، برمی گرده به اوایل فروردین ۱۳۹۰ (حدود ۲۲ فروردین)، که در اون زمان بیت کوین حدود ۸۵۶.۹۹ تومان (یا همون ۰.۷۶ دلار) قیمت داشت. فکرش رو بکنید، کمتر از ۱۰۰۰ تومان!

اما داستان به همین جا ختم نشد. بیت کوین یه صعود نفس گیر رو شروع کرد و تو خرداد ماه ۱۳۹۰ (حدود ۳۰ خرداد)، به اوج خودش رسید و قیمتش به ۲۱,۰۴۱.۴۹ تومان (معادل ۱۷.۵۶ دلار) بالا رفت. این یه رشد تقریباً ۲۵ برابری تو چند ماه بود! واقعاً دیوانه کننده به نظر می رسه.

این تفاوت قیمتی نجومی، یعنی از حدود ۸۵۰ تومان رسیدن به بیش از ۲۱ هزار تومان، نشون میده که بازار بیت کوین اون موقع چقدر تازه و غیرقابل پیش بینی بود. هر اتفاق کوچیکی می تونست قیمتش رو حسابی تکون بده. این نوسانات شدید، هم فرصت های بزرگی رو برای بعضیا ایجاد کرد، هم ضررهای سنگینی رو به بقیه زد.

چرا بیت کوین در سال ۹۰ اینقدر بالا و پایین می رفت؟ (دلایل اصلی نوسانات)

نوسانات شدید قیمت بیت کوین در سال ۱۳۹۰ (۲۰۱۱ میلادی) دلایل متعددی داشت که اگه از اونا سر در بیاریم، شاید بهتر بتونیم بازار امروز رو هم درک کنیم. اون زمان، بیت کوین یه جورایی داشت راه خودش رو تو دنیا باز می کرد و هنوز هیچ چیزی سر جاش نبود.

تب پذیرش اولیه و شروع شنیده شدن اسم بیت کوین

یکی از دلایل اصلی افزایش قیمت بیت کوین تو سال ۹۰، این بود که تازه داشت شناخته می شد. فکرشو بکنید، بیت کوین تازه داشت به ۱ دلار می رسید. همین خبر، توجه رسانه ها رو جلب کرد و کم کم اسمش سر زبون ها افتاد. تو همین سال، اولین صرافی های مهم مثل Mt. Gox، Britcoin و BitMarket هم راه افتادن که دسترسی به بیت کوین رو برای مردم جهان آسون تر می کرد.

معامله گرها و علاقه مندها می تونستن راحت تر بیت کوین بخرن و بفروشن. همین افزایش دسترسی و آگاهی، تقاضا رو برد بالا. یادتون میاد اون داستان معروف خرید پیتزا با ۱۰,۰۰۰ بیت کوین تو سال ۲۰۱۰؟ خب، اون همون شروع کار بود. مردم تازه داشتن می فهمیدن این بیت کوین می تونه ارزش داشته باشه و میشه باهاش چیزی خرید!

اثر جاده ابریشم (Silk Road) و بازار های پنهان

چیزی که خیلی ها نمی دونن یا نمی خوان بگن، اینه که بخشی از شهرت اولیه بیت کوین، از جایی اومد که شاید زیاد دوست داشتنی نباشه: بازار سیاه! در سال ۲۰۱۱، یه مقاله معروف تو رسانه آمریکایی گاکر (Gawker) منتشر شد که درباره وب سایت جاده ابریشم (Silk Road) صحبت می کرد. این سایت یه بازار سیاه آنلاین بود که مردم توش با استفاده از بیت کوین، هر چیزی رو که فکرش رو بکنید خرید و فروش می کردن.

این مقاله، گرچه جنبه های منفی بیت کوین رو نشون می داد، اما در کمال تعجب، به افزایش آگاهی عمومی درباره این ارز دیجیتال کمک کرد. مردم فهمیدن که بیت کوین چقدر می تونه ناشناس و غیرقابل ردیابی باشه و این برای بعضیا که می خواستن از چشم قانون دور بمونن، جذاب بود. همین اتفاق باعث شد تقاضا برای بیت کوین بالاتر بره و قیمتش رو حسابی تحت تأثیر قرار بده.

حباب اول و هیجانات بازار: وقتی همه هجوم آوردند

اون موقع که قیمت بیت کوین از زیر ۱ دلار رسید به ۳۰ دلار، این اتفاق بیشتر از اینکه به خاطر یه ارزش ذاتی واقعی باشه، به خاطر یه حباب بود. یعنی چی؟ یعنی هیجانات بازار، ورود سرمایه گذارهای جدیدی که فقط می خواستن از این رشد سریع عقب نمونن (FOMO: Fear Of Missing Out)، باعث شد قیمت بی دلیل و خیلی تند بره بالا.

تو اون سال ها، بازار بیت کوین مثل یه رودخونه تازه سرریز شده بود، هر سنگ کوچیکی که توش می نداختی، می تونست موج های بزرگی ایجاد کنه. نقدشوندگی (liquidity) خیلی پایین بود. یعنی حتی حجم کمی از معاملات هم می تونست قیمت رو وحشتناک جابجا کنه. سرمایه گذارای جدید با دیدن رشد سریع، هجوم می آوردن، قیمت رو بیشتر می بردن بالا، و همین طور این چرخه ادامه پیدا می کرد تا اینکه حباب می ترکید.

زخم هک Mt. Gox و مشکلات امنیتی اولیه

شاید یکی از تلخ ترین و مهم ترین اتفاقات سال ۹۰، هک شدن صرافی Mt. Gox بود. Mt. Gox اون موقع بزرگ ترین صرافی بیت کوین تو دنیا بود و تقریباً همه معاملات از طریق اون انجام می شد. تو ماه ژوئن ۲۰۱۱، هکرها تونستن به اطلاعات کاربری یکی از حسابداران این صرافی دسترسی پیدا کنن و با سوءاستفاده از یه نقص امنیتی، بیت کوین های جعلی بفروشن و قیمت رو تا ۰.۰۱ دلار هم پایین بیارن!

گرچه Mt. Gox معاملات جعلی رو برگردوند و ۷ روز هم تعطیل شد تا امنیتش رو بالا ببره، اما این اتفاق، ضربه بزرگی به اعتماد مردم به بیت کوین زد. فکرش رو بکنید، بزرگ ترین صرافی هک شده! کلی آدم پولشون رو از دست دادن. همین باعث شد قیمت بیت کوین از ۳۰ دلار به حدود ۲ دلار سقوط کنه. این ماجرا نشون داد که تو اون سال ها، امنیت یه مسئله جدی بود و خیلی از کیف پول ها و صرافی ها هنوز ضعف های بزرگی داشتن.

نبود قانون و بلاتکلیفی بازار

یکی دیگه از دلایل نوسانات وحشتناک، نبودن هیچ قانون و مقرراتی برای ارزهای دیجیتال بود. نه بانک های مرکزی می دونستن باهاش چیکار کنن، نه دولت ها. این یعنی هیچ چارچوب قانونی مشخصی وجود نداشت که بتونه بازار رو تنظیم کنه یا جلوی کلاهبرداری ها رو بگیره.

این بلاتکلیفی قانونی، ریسک بازار رو حسابی بالا می برد. سرمایه گذارا نمی دونستن فردا چی میشه. آیا دولت ها قراره بیت کوین رو ممنوع کنن؟ آیا یه صرافی دیگه هک میشه؟ همین نبود قطعیت ها و ریسک های قانونی، باعث می شد هر خبر کوچیکی، چه خوب و چه بد، تأثیر خیلی بزرگی روی قیمت بیت کوین داشته باشه و نوسانات رو چندین برابر کنه.

بیت کوین در سال ۹۰، برای ما ایرانی ها دست یافتنی بود؟

شاید این سوال برای خیلی هامون پیش بیاد که اصلاً تو سال ۱۳۹۰ که بیت کوین داشت برای خودش تو دنیا سر و صدا می کرد، آیا برای ما ایرانی ها دسترسی بهش ممکن بود؟ راستش رو بخواهید، اون موقع اگه می خواستی بیت کوین بخری، کارت واقعاً سخت بود.

تو اون سال ها اصلاً چیزی به اسم صرافی ارز دیجیتال داخلی وجود نداشت. یعنی شما نمی تونستی با کارت بانکی یا پول نقد از یه صرافی ایرانی بیت کوین بخری. اگه می خواستی بیت کوین داشته باشی، باید سراغ صرافی های بین المللی مثل همین Mt. Gox می رفتی. اما تازه اول راه بود. خرید از اون صرافی ها خودش داستان داشت. شما باید حساب بانکی خارجی می داشتی یا راهی برای انتقال پول به اونجا پیدا می کردی. بحث احراز هویت (KYC) و قوانین پول شویی هم که پیچیدگی رو دوچندان می کرد.

اینجا بود که پای واسطه ها وسط میومد. بعضی از آدمایی که حساب خارجی داشتن یا کلاً راه و چاه این کار رو بلد بودن، شروع کردن به خرید و فروش بیت کوین برای بقیه. یعنی شما پول رو به تومان به اونا می دادی، اونا هم برات از خارج بیت کوین می خریدن و می ریختن به کیف پولت (البته اگه کیف پول دیجیتال رو هم بلد بودی بسازی!).

نرخ دلار هم تو سال ۹۰ خیلی مهم بود. همونطور که گفتیم، دلار حدود ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ تومان بود. یعنی حتی اگه بیت کوین قیمتش پایین بود، تبدیلش به تومان برای ما رقم های نسبتاً زیادی می شد. مثلاً ۳۰ دلار، یعنی حدود ۳۳ هزار تومان. این عدد تو اون زمان برای یه واحد پول مجازی که کسی نمی شناختش، خیلی زیاد به نظر می رسید. خلاصه که، خرید و فروش بیت کوین تو سال ۹۰ برای ایرانی ها یه کار سخت و پردردسر بود و فقط کسایی که خیلی پیگیر و علاقه مند بودن، سراغش می رفتن.

درس هایی از سال ۹۰: نگاهی به آینده با چشم گذشته

سال ۱۳۹۰ برای بیت کوین یه جورایی مثل یه دوره آزمون و خطا بود. همون موقع بود که طبیعت پرنوسان و پرریسک بیت کوین خودش رو نشون داد. اون بالا رفتن های نجومی و بعدش سقوط های وحشتناک، باعث شد خیلی ها به بیت کوین به چشم یه قمار پرخطر نگاه کنن. خیلیا بهش بی اعتماد شدن و گفتن این هم یه حباب دیگه ست که می ترکه و از بین میره.

اما با همه این تفاسیر، سال ۹۰ یه نقطه عطف بزرگ برای بیت کوین بود. چرا؟ چون:

1. توجه عمومی: برای اولین بار، بیت کوین وارد بحث های عمومی شد، حتی اگه دلیلش استفاده تو جاده ابریشم یا هک شدن صرافی ها بود. مردم شروع کردن به شنیدن اسمش.
2. بلوغ زیرساخت ها: صرافی هایی مثل Mt. Gox با همه مشکلاتی که داشتن، قدم های اولیه رو برای شکل گیری بازار بیت کوین برداشتن. این تجربه ها، هرچند تلخ، به توسعه دهنده ها و کارآفرین ها نشون داد که چه کمبودهایی وجود داره و چطور باید زیرساخت ها رو قوی تر کنن.
3. آغاز شناخت ماهیت بیت کوین: این سال نشون داد که بیت کوین یه دارایی کاملاً جدیده. نه شبیه پول های سنتی بود، نه شبیه سهام. ماهیت غیرمتمرکز، محدودیت عرضه و توانایی انجام تراکنش های جهانی بدون نیاز به واسطه، همه تو همین سال بیشتر شناخته شد.

سقوط بعد از حباب، خیلی ها رو ناامید کرد. اما کسایی که به فناوری بیت کوین اعتقاد داشتن، دست از کار نکشیدن. اون ها فهمیدن که این ریزش ها بخشی از مسیر رشده و برای پدیده ای به این بزرگی که داره خودش رو تو دنیا جا میندازه، طبیعیه. همین سال بود که ماهیت پرنوسان و پرریسک بیت کوین از همون اول شکل گرفت و به همه نشون داد که اگه وارد این بازی میشی، باید آماده هر بالا و پایینی باشی.

سال ۹۰، با تمام تلخی ها و شیرینی هاش، یه جورایی پایه و اساس مسیر طولانی و پرفراز و نشیب بیت کوین رو تا امروز چید. تجربه های اون سال، درس های مهمی به سرمایه گذارها، توسعه دهنده ها و قانون گذارها داد که تو سال های بعد به کارشون اومد.

نتیجه گیری: از نوسانات ۹۰ تا آینده بیت کوین

همونطور که دیدیم، قیمت بیت کوین سال ۹۰ یه داستان پر هیجان و فراموش نشدنی رو برای خودش رقم زد. این سال، نقطه شروعی بود برای جلب توجه گسترده به بیت کوین، هم از جنبه فرصت های بی نظیر برای رشد و هم از جنبه چالش ها و ریسک های بزرگ. بیت کوین از یه دارایی ناشناخته زیر ۱۰۰۰ تومان، تونست به اوج بیش از ۲۱ هزار تومانی برسه و بعد هم سقوطی تلخ رو تجربه کنه.

این نوسانات شدید، به خاطر عواملی مثل پذیرش اولیه، هیجانات بازار، استفاده از اون تو جاده ابریشم، نبود زیرساخت های قوی و البته هک فاجعه بار Mt. Gox بود. با اینکه این سال پر از چالش بود و اعتماد خیلی ها رو خدشه دار کرد، اما در حقیقت، همین نوسانات و درس هایی که از اون ها گرفته شد، باعث شد بیت کوین بتونه زیرساخت های خودش رو قوی تر کنه و مسیر بلوغ رو طی کنه.

سال ۹۰، نشون داد که بیت کوین یه پدیده ماندگاره و قراره تأثیر بزرگی روی دنیای مالی بذاره. از همون سال ها بود که مسیر طولانی و پرفراز و نشیبی برای بیت کوین شروع شد و اون رو به دارایی جهانی و محبوب امروز تبدیل کرد. اگه به تاریخچه بیت کوین نگاه کنیم، می بینیم که این ارز دیجیتال همیشه راه خودش رو پیدا کرده و با وجود تمام فراز و نشیب ها، به راهش ادامه داده.