ماده قانونی ضرب و جرح

جرم ضرب و جرح از اون دست پرونده هایی ایه که زیاد باهاش سروکار داریم. ماده قانونی ضرب و جرح در ایران، قواعد پیچیده ای داره که دونستن شون برای هر کسی که مستقیم یا غیرمستقیم با این موضوع درگیره، ضروریه. این قوانین هم مجازات رو مشخص می کنن، هم راه اثباتش رو. پس بیاین یه نگاهی به جزئیاتش بندازیم.

اینجا می خوایم یه راهنمای کامل و حسابی درباره این جرم مهم، از تعریف و انواعش گرفته تا نحوه اثبات و مجازات هایی که تو قانون برای ضرب و جرح در نظر گرفتن، با هم بخونیم. فرقی نمی کنه که خودتون خدای ناکرده درگیر این ماجرا شدین، یا فقط می خواین اطلاعات حقوقی تون رو بالا ببرین؛ این مقاله کمک می کنه تا بهتر با ابعاد مختلف این جرم آشنا بشین و بدونین دقیقا چه حقوق و وظایفی دارین.

مفاهیم پایه: ضرب و جرح، از زبان عامیانه تا قانون

شاید در نگاه اول، ضرب و جرح دو تا کلمه شبیه به هم باشن، اما تو دنیای حقوق و حتی پزشکی قانونی، یه فرق اساسی با هم دارن. خوبه که اول این تفاوت ها رو بشناسیم تا بعدش بریم سراغ جزئیات قانونی شون.

فرق ضرب و جرح از دیدگاه قانون و پزشکی قانونی چیه؟

وقتی صحبت از ضربقوی> می شه، منظورمون آسیب هایی یه که به بدن وارد می شه اما معمولا خونریزی یا شکستگی به دنبال نداره. مثلا کبودی، سرخی، کوفتگی، یا حتی پیچ خوردن یه عضو، می تونه نمونه ای از ضرب باشه. تو این حالت، پوست و بافت های زیرش آسیب جدی نمی بینن، فقط ممکنه تغییر رنگ بدن، تورم یا درد ایجاد بشه. فکر کنید یه نفر هل تون بده و زمین بخورین و فقط دستتون کبود بشه، این میشه ضرب.

اما جرحقوی>، داستانش فرق داره. جرح یعنی زخم زدن. اینجا دیگه پای آسیب های عمیق تر وسط میاد. منظور از جرح، صدماتی یه که باعث پارگی، بریدگی، شکستگی استخوان، خراشیدگی های عمیق یا کلا هر نوع آسیبی می شه که به بافت های داخلی بدن نفوذ می کنه و معمولا با خونریزی همراهه. مثلا اگه با چاقو کسی رو ببرن، یا استخونش بشکنه، اینا همگی تو دسته جرح قرار می گیرن. پس، فرق اصلی تو میزان و عمق آسیب و وجود یا عدم وجود خونریزی و پارگی بافت هاست.

تمایز ضرب و جرح از ضرب و شتم: چی با چی فرق داره؟

یه اصطلاح دیگه هم هست که گاهی اشتباهی به جای ضرب و جرح استفاده می شه، اونم ضرب و شتمه. شاید تو حرف های روزمره این دو تا رو به جای هم استفاده کنیم، اما از نظر حقوقی کاملا با هم متفاوتن. ضرب و جرحقovi> که توضیح دادیم، یعنی آسیب جسمی به کسی وارد بشه. اما شتمقovi> در لغت به معنای دشنام دادن، ناسزا گفتن یا فحاشی یه. پس، ضرب و شتم یعنی هم کتک زدن و هم توهین و فحاشی کردن. تو دادگاه، این دو تا جرم، یعنی ضرب و جرح و شتم، مسیرهای قانونی متفاوتی دارن و هر کدوم مجازات خودشون رو دارن. نباید این ها رو با هم قاطی کرد.

انواع ضرب و جرح در قانون مجازات اسلامی

تو قانون، ضرب و جرح سه نوع اصلی داره که بر اساس قصد و نیت کسی که این کار رو انجام داده، دسته بندی می شن:

• ضرب و جرح عمدی: اینجا دیگه پای نیت و قصد قبلی وسط میاد. یعنی یه نفر با آگاهی و قصد مشخص، بخواد به کسی آسیب بزنه. مثلا اگه کسی با چاقو به قصد آسیب رسوندن به دیگری حمله کنه و بهش زخم بزنه، این یه ضرب و جرح عمدی محسوب می شه. ماده ۲۹۰ قانون مجازات اسلامی، شرایطی رو برای عمدی بودن این جنایت ها تعیین کرده. مثلا اگه کسی کاری انجام بده که می دونه نوعاً باعث اون آسیب می شه، حتی اگه قصد نتیجه رو نداشته باشه، باز هم عمدی به حساب میاد.

• ضرب و جرح شبه عمدی: تو این حالت، کسی که آسیب رسونده، قصد انجام اون رفتار رو داشته، اما نیت آسیب رسوندن به اون شکل خاص رو نداشته. یعنی، مثلا می خواسته یه نفر رو بترسونه و بهش هل بده، اما فرد زمین می خوره و سرش می شکنه. اینجا قصد هل دادن داشته، اما قصد شکستن سر رو نداشته. ماده ۲۹۱ قانون مجازات اسلامی دقیق تر به این موارد اشاره می کنه. یا اگه یه پزشک تو عمل جراحی اشتباهی کنه که منجر به آسیب بشه، این هم می تونه شبه عمدی باشه.

• ضرب و جرح خطای محض: این نوع از ضرب و جرح، زمانی اتفاق میفته که نه قصد انجام اون کار بوده، نه قصد نتیجه. یعنی کلا اتفاق سهوی و ناخواسته رخ داده. مثلا فرض کنید یه نفر تو خواب دستش رو تکون می ده و به صورت نفر کناریش می خوره و باعث کبودی می شه. یا تو یه تصادف رانندگی، به صورت ناخواسته به کسی آسیب می رسه. اینجا دیگه هیچ قصد و نیتی برای آسیب رسوندن نبوده و کلا خطا پیش اومده.

ارکان تشکیل دهنده جرم ضرب و جرح: چی باید باشه تا جرم اتفاق بیفته؟

برای اینکه بگیم یه ضرب و جرح، واقعا جرم به حساب میاد و تو دادگاه قابل پیگیریه، باید چند تا رکن اصلی با هم وجود داشته باشن. این ارکان مثل پایه های یه ساختمون می مونن که اگه یکی شون نباشه، کل ماجرا فرو می ریزه و دیگه اون فعل، جرم ضرب و جرح محسوب نمی شه.

ماده قانونی اصلی: قلب ماجرا کجاست؟ (ماده ۶۱۴ قانون مجازات اسلامی)

خب، رکن اصلی و اساسی هر جرمی، رکن قانونیقوی> اون جرمه. یعنی باید یه ماده قانونی مشخص وجود داشته باشه که بگه اون کاری که انجام شده، جُرمه و براش مجازات تعیین کرده باشه. تو بحث ضرب و جرح، اصلی ترین جایی که باید بهش نگاه کنیم، ماده ۶۱۴ کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)قovi> هست. این ماده می گه:

«هر کس عمداً به دیگری جرح یا ضربی وارد آورد که موجب نقصان یا شکستن یا از کار افتادن عضوی از اعضا یا منتهی به مرض دائمی یا فقدان یا نقص یکی از حواس یا منافع یا زوال عقل مجنی علیه شود، در مواردی که قصاص امکان نداشته باشد، چنانچه اقدام مرتکب باعث اخلال در نظم، امنیت جامعه یا بیم تجری مرتکب یا دیگران باشد، به دو تا پنج سال حبس محکوم خواهد شد. در صورت تقاضای آسیب دیده، مرتکب به پرداخت دیه نیز محکوم می شود.»

اگه خوب به این ماده دقت کنیم، می بینیم که فقط ضرب و جرح ساده نیست که جرمه. بلکه باید یه نتیجه خاصی داشته باشه؛ مثلا عضوی نقص پیدا کنه، بشکنه، یا از کار بیفته، یا طرف مرض دائمی بگیره، یکی از حواسش رو از دست بده یا حتی عقلش زائل بشه. البته یه تبصره مهم هم این ماده داره که می گه: «در صورتی که جرح وارده منتهی به ضایعات فوق نشود و آلت جرح اسلحه یا چاقو و امثال آن باشد مرتکب به سه ماه تا یک سال حبس محکوم خواهد شد.» اینجا دیگه نتیجه مهم نیست، استفاده از سلاح خودش جرم رو جدی تر می کنه. راستی، با قانون جدید کاهش مجازات حبس های تعزیری، میزان حبس این جرم هم یه تغییراتی کرده و معمولا به حبس درجه شش، یعنی شش ماه تا دو سال کاهش پیدا می کنه.

رکن مادی جرم: اون کاری که انجام شده

بعد از رکن قانونی، نوبت می رسه به رکن مادیقovi> جرم. این یعنی اون عملی که به صورت فیزیکی انجام شده و نتیجه ای که ازش به دست اومده. تو ضرب و جرح، رکن مادی همون عملیه که باعث آسیب به بدن طرف مقابل می شه؛ مثل مشت زدن، هل دادن، با چاقو زدن، یا هر کار دیگه ای که به بدن آسیب می رسونه. نکته مهم اینه که حتما باید یه آسیب بدنیقovi> واقعی وارد شده باشه. اگه فقط حرف و تهدید باشه، دیگه رکن مادی ضرب و جرح وجود نداره و شاید جرم دیگه ای اتفاق افتاده باشه.

رکن معنوی: قصد و نیت پشت ماجرا

اینجا دیگه وارد ذهن و نیت کسی که جرم رو انجام داده می شیم. رکن معنویقovi> یا همون عنصر روانی، یعنی اینکه اون فرد با چه قصدی این کار رو کرده. همونطور که قبل تر گفتیم، این نیت می تونه کاملا عمدی باشه (یعنی دقیقا می خواسته آسیب بزنه)، می تونه شبه عمدی باشه (قصد عمل رو داشته ولی قصد نتیجه خاص رو نه)، یا کلا خطای محض باشه (نه قصد عمل نه قصد نتیجه). بسته به اینکه کدوم یکی از این نیت ها وجود داشته باشه، مجازات هم متفاوت خواهد بود. پس، برای قاضی مهمه که بفهمه تو سر اون فرد چی می گذشته.

رابطه سببیت: زنجیره ای که عمل رو به نتیجه وصل می کنه

اگه همه این ارکان بالا هم باشن، یه چیز دیگه هم خیلی حیاتیه: رابطه سببیتقovi>. یعنی باید ثابت بشه که آسیب وارد شده به شاکی، مستقیما به خاطر همون عملی بوده که متهم انجام داده. مثلا اگه یه نفر به شما مشت بزنه و بعد از چند روز شما به خاطر یه بیماری دیگه، دچار مشکل قلبی بشید، باید ثابت بشه که اون مشت زدن باعث مشکل قلبی شده، نه بیماری قبلی. اگه این ارتباط مستقیم ثابت نشه، نمی شه مجازات ضرب و جرح رو اعمال کرد. پزشکی قانونی اینجا نقش خیلی مهمی داره و با نظر کارشناسی اش، این رابطه رو مشخص می کنه.

مجازات های قانونی ضرب و جرح: قصاص، دیه یا حبس؟

وقتی جرم ضرب و جرح اثبات شد، نوبت به مجازات می رسه. تو قانون ما، برای این جرم، مجازات های مختلفی در نظر گرفته شده که هر کدوم شرایط خودشون رو دارن؛ از قصاص و دیه گرفته تا حبس و حتی ارش. بیاین این ها رو با هم بررسی کنیم.

قصاص در ضرب و جرح: وقتی چشم در برابر چشم اجرا می شه

یکی از جدی ترین مجازات ها تو جرایم عمدی، قصاصقovi> هست. تو ضرب و جرح، اگه آسیب وارد شده از نوع جنایت بر عضو باشه و عمدی هم باشه، ممکنه حکم قصاص صادر بشه. یعنی به همون میزان که به شاکی آسیب رسیده، به ضارب هم آسیب می رسونن. البته این موضوع خیلی ظریف و حساسه و شرایط خیلی سختی داره. مثلا باید شرایط عمومی قصاص مثل هم دین بودن، عاقل بودن، و اینکه پدر، فرزندش رو زخمی نکرده باشه، وجود داشته باشه. همچنین برای قصاص عضو، باید یه سری تساوی ها رعایت بشه:

• عضوی که قصاص می شه، با عضو آسیب دیده یکیق强> باشه (مثلا دست در برابر دست).
• قصاص با مقدار جنایتق强> کاملا مساوی باشه.
• قصاص باعث تلف شدن جانق强> یا عضو دیگه نشه.
• عضو سالم در برابر عضو ناسالم قصاص نشهق强>.
• در قصاص عضو، زن و مرد برابرنق强>، اما ممکنه نیاز به پرداخت دیه فاضله باشه.

تو خیلی از موارد، به خاطر اینکه نمی شه این تساوی ها رو دقیقا رعایت کرد، یا ممکنه قصاص باعث خطر برای جان جانی بشه، به جای قصاص، دیهقovi> تعیین می شه.

دیه در ضرب و جرح: جبران مالی آسیب

اگه قصاص امکان پذیر نباشه، یا شاکی خودش از قصاص بگذره، یا اصلا جرم از نوع غیرعمدی باشه، پای دیهقovi> وسط میاد. دیه یه مبلغ مالیه که برای جبران آسیب های جسمی و روحی به قربانی پرداخت می شه. تو قانون مجازات اسلامی، برای هر نوع جراحت و آسیب، یه میزان دیه مشخصی تعیین شده.

مثلا مواد ۷۰۹ و ۷۱۰ قانون مجازات اسلامیقovi>، جراحات مختلف سر و صورت رو دسته بندی کرده و برای هر کدوم دیه جداگونه ای رو گفته. این جراحت ها شامل حارصه (خراشیدگی سطحی)، دامیه (پارگی گوشت)، متلاحمه (پارگی عمیق گوشت)، سمحاق (رسیدن به پوست نازک روی استخوان)، موضحه (نمایان شدن استخوان)، هاشمه (شکستگی استخوان)، منقله (دررفتگی یا شکستگی نیازمند جابجایی استخوان)، مامومه (رسیدن به کیسه مغز) و دامغه (پارگی کیسه مغز) هستن.

حواستون باشه که دیه شکستگی استخوانقovi> هم تو ماده ۵۶۹ قانون مجازات اسلامیقovi> بهش اشاره شده و مبلغ خاص خودش رو داره. یه نکته خیلی مهم دیگه اینه که برخلاف قتل، دیه ضرب و جرح تو ماه های حرام (مثل محرم یا رجب) تغلیظ نمی شهق强> و همون مبلغ معمولیه که تعیین می شه. پس این اشتباه رو نکنید که فکر کنید دیه ضرب و جرح تو ماه حرام، یه سوم بیشتر می شه.

جدول دیات رایج جراحات سر و صورت (بر اساس ماده ۷۰۹ قانون مجازات اسلامی)

نوع جراحت	توضیح	میزان دیه (بر اساس دیه کامل)
حارصه	خراش پوست بدون خونریزی	یک صدم
دامیه	ورود جراحت به گوشت با خونریزی	دو صدم
متلاحمه	زخم عمیق روی سر/صورت (نرسیدن به استخوان)	سه صدم
سمحاق	جراحت تا پوست نازک روی استخوان	چهار صدم
موضحه	نمایان شدن استخوان	پنج صدم
هاشمه	شکستگی استخوان (با یا بدون جراحت)	ده صدم
منقله	شکستگی/دررفتگی استخوان که نیاز به جابجایی دارد	پانزده صدم
مامومه	جراحت تا کیسه مغز (بدون پارگی)	یک سوم
دامغه	پارگی کیسه مغز	یک سوم + ارش پارگی

مجازات حبس (تعزیری): وقتی پای زندان به میون میاد

خب، علاوه بر قصاص و دیه، گاهی اوقات برای ضارب مجازات حبس تعزیریقovi> هم در نظر گرفته می شه. این مجازات معمولا برای جنبه عمومی جرمه و حتی با رضایت شاکی هم کاملا از بین نمی ره. ماده ۶۱۴ قانون مجازات اسلامی که قبل تر بهش اشاره کردیم، برای موارد خاصی از ضرب و جرح عمدی، حبس رو هم پیش بینی کرده. مثلا اگه اون ضرب و جرح باعث اخلال در نظم و امنیت جامعه بشه، یا قاضی احساس کنه اگه ضارب مجازات نشه، خودش یا بقیه ممکنه دوباره این کار رو تکرار کنن، حبس تعیین می شه.

مجازات حبس در این ماده، طبق قانون کاهش مجازات حبس های تعزیری، معمولا بین شش ماه تا دو سال (حبس درجه شش) هست. یادتون باشه اگه تو ضرب و جرح از سلاح (مثل چاقو یا اسلحه)قovi> استفاده بشه، مجازات حبس سنگین تر می شه. حتی ماده ۶۱۵ قانون مجازات اسلامیقovi> هم درباره مجازات شرکت کننده ها تو نزاع و استفاده از سلاح صحبت می کنه که خودش یه بحث جداست. اگه ضرب و جرح هیچ آسیبی هم نزده باشه و فقط برای قدرت نمایی یا ترسوندن باشه، باز هم طبق ماده ۵۶۷ قانون مجازات اسلامیقovi>، می تونه مجازات حبس تعزیری (حتی اگه جزئی باشه) رو داشته باشه.

ارش: وقتی دیه مشخص نیست، قاضی چیکار می کنه؟

یه وقتایی پیش میاد که آسیب وارد شده به بدن، تو جدول دیات قانون، مبلغ مشخصی نداره؛ یعنی دیه مقدری براش تعیین نشده. اینجا دیگه قاضی دست به کار می شه و با نظر کارشناس پزشکی قانونیقovi>، یه مبلغی رو به عنوان ارشقovi> تعیین می کنه. ارش در واقع یه جور جبران خسارته که مبلغش بر اساس نوع آسیب، میزان تاثیرش روی زندگی قربانی، و نظر کارشناسی، توسط قاضی مشخص می شه. پس هر آسیبی که دیه مشخصی نداره، با ارش جبران می شه.

جنبه های حقوقی و قضایی: از شکایت تا اثبات و قابل گذشت بودن

خب، تا اینجا با تعاریف و مجازات ها آشنا شدیم. حالا بریم سراغ بخش عملیاتی ماجرا: اینکه چطور باید از ضرب و جرح شکایت کرد، چطور باید ثابتش کرد و کلا مراحل قانونی اش چیه.

نحوه اثبات ضرب و جرح عمدی: چطور باید ثابتش کرد؟

ثابت کردن جرم ضرب و جرح تو دادگاه، خیلی مهمه و بدون دلایل کافی، نمی شه کسی رو محکوم کرد. قانون چند تا راه برای اثبات این جرم پیش بینی کرده:

• اقرار ضارب: اگه خود ضارب دو بار تو دادگاه اقرار کنه که عمدا این کار رو کرده، جرمش اثبات می شه و قاضی می تونه حکم صادر کنه.

• شهادت شهود: شهادت دو مرد عادل که صحنه جرم رو دیدن، یکی از قوی ترین راه هاست. البته شهادت یه مرد و دو زن هم تو بعضی موارد قابل قبوله. شهادت شون باید کاملا واضح و بدون ابهام باشه.

• سوگند یا قسامه: این مورد یه کم پیچیده تره. قسامه وقتی به کار میاد که قاضی احساس کنه لوث (یعنی ظن و گمان قوی) به وجود اومده، ولی دلیل محکمه پسند دیگه مثل اقرار یا شهادت معتبر نیست. اینجا، شاکی یا اولیای دم باید قسم بخورن تا جرم اثبات بشه. معمولا تو پرونده های جرح، اگه لوث به وجود بیاد، با ۶ قسم از طرف شاکی، جرم اثبات می شه.

• علم قاضی: قاضی پرونده می تونه بر اساس شواهد و قرائن موجود تو پرونده، به علم و یقین برسه که جرم اتفاق افتاده. این شواهد می تونن شامل گزارش پزشکی قانونیقovi>، گزارش نیروی انتظامی، فیلم و عکس، تحقیق محلی، یا هر مدرک دیگه ای باشن که قاضی رو به قطعیت برسونه.

«برای اثبات جرم ضرب و جرح، گاهی اوقات علم قاضی حرف آخر را می زند. این یعنی قاضی با بررسی دقیق همه شواهد مثل گزارش پزشکی قانونی، شهادت ها، فیلم و عکس، به قطعیت می رسه که جرم اتفاق افتاده.»

مدارک لازم برای شکایت ضرب و جرح: چی باید ببریم؟

اگه خدای ناکرده مورد ضرب و جرح قرار گرفتین و می خواین شکایت کنین، باید یه سری مدارک رو آماده کنین تا پرونده تون رو تکمیل کنین:

• شکواییه: یه درخواست کتبی که توش ماجرا رو توضیح می دین و خواسته های قانونی تون رو مطرح می کنین.

• گواهی پزشکی قانونی: این مهم ترین مدرکه. بعد از وقوع جرم، سریع به پزشکی قانونی مراجعه کنین تا جراحاتتون رو معاینه و ثبت کنن. تاخیر تو این کار ممکنه باعث از بین رفتن آثار جراحات بشه و کار رو سخت کنه.

• استشهادیه شهود: اگه کسی شاهد ماجرا بوده، می تونین ازش بخواین شهادت بده یا یه استشهادیه محلی تنظیم کنین.

• فیلم و عکس: اگه دوربین مداربسته ای تو محل بوده یا کسی فیلم و عکس از صحنه جرم گرفته، این ها می تونن مدارک خیلی قوی باشن.

• گزارش پلیس: اگه بلافاصله بعد از وقوع جرم به کلانتری مراجعه کردین و پلیس صورتجلسه تنظیم کرده، این گزارش هم خیلی کمک کننده ست.

آیا جرم ضرب و جرح قابل گذشت است؟ رضایت شاکی چقدر تاثیر داره؟

این یه سوال پرتکراره. کلا جرایم یا قابل گذشتن یا غیر قابل گذشت. تو ضرب و جرح، بسته به نوع و شدت جرم، ماجرا فرق می کنه:

• قصاص: اگه مجازات از نوع قصاص باشه (یعنی عمدی و جنایت بر عضو)، کاملا قابل گذشتهقovi>. یعنی شاکی هر وقت بخواد، می تونه از حقش بگذره و قصاص رو متوقف کنه. اگه شاکی رضایت بده، دیگه قصاص اجرا نمی شه.

• دیه: اگه پای دیه در میون باشه، این هم قابل گذشتهقovi>. یعنی شاکی می تونه از دریافت دیه صرف نظر کنه و به اصطلاح، رضایت محضری بده.

• حبس تعزیری: اینجا ماجرا یه کم فرق داره. اگه ضرب و جرح باعث اخلال در نظم جامعه بشه یا با سلاح انجام شده باشه (که جنبه عمومی جرم پیدا می کنه)، حتی با رضایت شاکی هم، مجازات حبس (جنبه عمومی) به طور کامل از بین نمی ره. البته رضایت شاکی می تونه باعث تخفیفقovi> تو مجازات حبس بشه، ولی کاملا ساقطش نمی کنه. اما اگه ضرب و جرح ساده باشه و باعث اخلال در نظم عمومی نشده باشه، با رضایت شاکی، مجازات حبس هم ممکنه منتفی بشه.

مراحل رسیدگی به پرونده ضرب و جرح: از کلانتری تا دادگاه

وقتی تصمیم گرفتین شکایت کنین، پرونده شما باید یه مسیری رو طی کنه تا به نتیجه برسه. این مراحل معمولا به این شکله:

1. مراجعه به کلانتری: اولین قدم، رفتن به نزدیک ترین کلانتری محل وقوع جرمه. اونجا شکایت شما ثبت می شه و صورتجلسه تهیه می کنن.

2. ارجاع به پزشکی قانونی: پلیس یا مقام قضایی شما رو به پزشکی قانونی معرفی می کنه تا آسیب ها و جراحاتتون بررسی بشه و گواهی صادر کنن.

3. ارسال پرونده به دادسرا: بعد از تکمیل مدارک اولیه، پرونده به دادسرای عمومی و انقلاب محل وقوع جرم فرستاده می شه.

4. احضار متهم و شاکی: بازپرس یا دادیار تو دادسرا، هم شاکی و هم متهم رو احضار می کنه تا توضیحاتشون رو بشنوه.

5. صدور قرار جلب به دادرسی یا کیفرخواست: اگه دلایل کافی برای اثبات جرم وجود داشته باشه، قرار جلب به دادرسی یا کیفرخواست صادر می شه.

6. ارجاع به دادگاه کیفری 2: پرونده برای رسیدگی و صدور حکم نهایی، به دادگاه کیفری 2 فرستاده می شه.

7. صدور حکم: قاضی دادگاه بعد از بررسی همه جانبه، حکم نهایی رو صادر می کنه.

8. اجرای حکم: اگه حکم قطعی شد و دیگه امکان اعتراض نبود، پرونده برای اجرای حکم دوباره به دادسرا فرستاده می شه.

نمونه شکواییه ضرب و جرح: چطور شکایت نامه بنویسیم؟

تنظیم شکواییه ضرب و جرح، یکی از قدم های اول و مهم برای پیگیری پرونده است. بهتره این کار رو با کمک یه وکیل انجام بدین، اما یه نمونه کلی از شکواییه می تونه این شکلی باشه:

«به نام خدا

مشخصات شاکی: [نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، آدرس کامل، شماره تماس]

مشخصات مشتکی عنه: [نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی (در صورت اطلاع)، آدرس کامل (در صورت اطلاع)، شماره تماس (در صورت اطلاع)]

موضوع جرم: ضرب و جرح عمدی

محل وقوع جرم: [آدرس دقیق محل وقوع حادثه]

تاریخ و زمان وقوع جرم: [تاریخ و ساعت دقیق وقوع حادثه]

دلایل و مستندات: گواهی پزشکی قانونی، شهادت شهود، فیلم دوربین مداربسته، گزارش کلانتری [شماره گزارش]

ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب شعبه [شماره شعبه]

با سلام و احترام،

به استحضار می رساند که در تاریخ فوق الذکر، در آدرس [تکرار آدرس محل وقوع جرم]، مشتکی عنه عمداً و با سوءنیت (و در صورت وجود، با استفاده از سلاح [نوع سلاح]) اقدام به ضرب و جرح اینجانب نمود که منجر به [توضیح نوع و شدت جراحات طبق گواهی پزشکی قانونی، مثلاً: شکستگی بینی و پارگی ابرو] گردید. گواهی پزشکی قانونی شماره [شماره گواهی] و شهادت [تعداد] نفر شاهد (و در صورت وجود، فیلم دوربین مداربسته) ضمیمه این شکواییه است.

با توجه به اینکه فعل ارتکابی مشتکی عنه از مصادیق بارز ماده ۶۱۴ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات های بازدارنده) است، درخواست تعقیب کیفری و مجازات ایشان و همچنین الزام متهم به پرداخت دیه کامل جراحات وارده و جبران خسارات وارده را استدعا دارم.

با تشکر و احترام،

[نام و نام خانوادگی شاکی و امضا]

البته حواستان باشد که تنظیم دقیق و درست شکواییه خیلی مهم است و بهتر است برای این کار از یک وکیل کمک بگیرید تا هیچ نکته ای از قلم نیفتد و شکواییه شما اثربخش باشد.

موارد خاص در ضرب و جرح

بعضی وقت ها، شرایط خاصی تو ضرب و جرح پیش میاد که می تونه مجازات رو تغییر بده یا اصلا پای یه جرم دیگه رو وسط بکشه. خوبه که به چند مورد از این شرایط خاص هم نگاهی بندازیم.

ضرب و جرح با چاقو یا سلاح سرد/گرم: وقتی پای اسلحه وسطه

اگه خدای نکرده تو یه درگیری، پای سلاحقovi> وسط بیاد، دیگه ماجرا خیلی جدی تر می شه. تبصره ماده ۶۱۴ قانون مجازات اسلامیقovi> صراحتا می گه که اگه جراحت وارده، حتی اگه خیلی شدید هم نباشه، ولی با استفاده از اسلحه یا چاقو و امثال اون اتفاق افتاده باشه، ضارب به سه ماه تا یک سال حبس محکوم می شه. اینجا دیگه نتیجه آسیب خیلی مهم نیست، خودِ استفاده از سلاح، جرم رو تشدید می کنه و مجازات حبس داره.

حتی اگه چند نفر با هم درگیر بشن و از سلاح استفاده کنن، ماده ۶۱۵ قانون مجازات اسلامیقovi> برای نزاع دسته جمعیقovi> و استفاده از سلاح، مجازات های سنگین تری پیش بینی کرده که می تونه بسته به نتیجه نزاع (قتل، نقص عضو یا صرفا ضرب و جرح) متفاوت باشه. پس، استفاده از هر نوع سلاح تو درگیری، یه خط قرمز جدی تو قانون به حساب میاد.

ضرب و جرح بدون آثار: حتی اگه اثری نمونه چی؟

یه وقتایی هست که یه نفر عمدا به دیگری ضربه ای وارد می کنه، ولی این ضربه هیچ اثر یا آسیبی روی بدن طرف نمی ذاره؛ مثلا نه کبود می شه، نه زخم می شه، هیچی. شاید فکر کنید اینجا دیگه جرمی اتفاق نیفتاده، ولی این طور نیست! ماده ۵۶۷ قانون مجازات اسلامیقovi> می گه: «در مواردی که رفتار مرتکب نه موجب آسیب و عیبی در بدن گردد و نه اثری از خود در بدن برجای بگذارد ضمان منتفی است لکن در موارد عمدی در صورت عدم تصالح، مرتکب به حبس یا شلاق تعزیری درجه هفت محکوم می شود.»

این یعنی اگه طرف عمدا این کار رو کرده باشه، حتی بدون ایجاد آسیب، باز هم مجازات داره. البته اینجا دیگه دیه یا قصاص مطرح نیست، بلکه مجازات تعزیری مثل حبس (تا ۹۱ روز یا شش ماه) یا شلاق در انتظارشه. هدف این ماده اینه که حتی کوچک ترین تعدی به تمامیت جسمانی افراد هم بی مجازات نمونه.

ضرب و جرح عمدی منجر به شکستگی: حکمش چیه؟

اگه ضرب و جرحی که اتفاق افتاده، منجر به شکستگی استخوانقovi> بشه، این دیگه یه آسیب جدی به حساب میاد. اگه شکستگی عمدی باشه، طبق ماده ۶۱۴ قانون مجازات اسلامی، می تونه مجازات حبس (در صورت عدم امکان قصاص) و دیه رو به دنبال داشته باشه. دیه شکستگی استخوان هم طبق ماده ۵۶۹ قانون مجازات اسلامیقovi> محاسبه می شه که می گه: «دیه شکستن استخوان هر عضو یک پنجم دیه آن عضو و اگر بدون عیب درمان شود چهارپنجم دیه شکستن آن است.»

یعنی اگه مثلا استخوان دست بشکنه، دیه اش یک پنجم دیه دست و اگه خوب خوب بشه، چهار پنجم دیه شکستگیه. اگه شکستگی از نوع غیرعمدی باشه، فقط دیه یا ارش بهش تعلق می گیره و معمولا مجازات حبس نداره. این جا هم پزشکی قانونی نقش حیاتی داره که هم شکستگی رو تایید کنه و هم نوع و میزان آسیب و طول درمان رو مشخص کنه.

سخن آخر

همون طور که دیدیم، ماده قانونی ضرب و جرحقovi> و همه ابعادش، یه موضوع پیچیده و مهمه که ممکنه هر کسی رو درگیر کنه. از تعریف ساده ضرب و جرح گرفته تا انواع عمدی، شبه عمد و خطای محض، هر کدوم قواعد و مجازات های خودشون رو دارن. دونستن این قوانین، نه فقط برای کسایی که درگیر پرونده های قضایی هستن، بلکه برای همه مردم می تونه خیلی مفید باشه تا از حقوق خودشون آگاه باشن و خدای ناکرده تو این جور مسائل دچار مشکل نشن.

یادتون باشه که تو یه پرونده ضرب و جرح، چه شاکی باشین و چه متهم، بهترین کار اینه که با یه وکیل متخصص مشورت کنین. وکیل می تونه شما رو تو همه مراحل، از جمع آوری مدارک و تنظیم شکواییه گرفته تا دفاع تو دادگاه، راهنمایی کنه و کمک کنه تا حق و حقوقتون ضایع نشه. مسائل حقوقی، ظرافت های خاص خودشون رو دارن و بی اطلاعی از اونا می تونه حسابی دردسرساز بشه. پس همیشه آگاه باشین و از متخصصین کمک بگیرین.