رسانه های دیگر به کمک شعر بیایند

محمدکاظم کاظمی با اشاره به ظرفیت شعر و علاقه مردم به آن می گوید: در زمان گذشته شعر می توانسته رسانه مستقل باشد بدون اینکه کتاب شود و به تریبون نیاز داشته باشد، اما الان باید رسانه دیگری به کمک شعر بیاید.

  این شاعر که در دیدار مقام معظم رهبری با شاعران حضور داشت، در گفت وگو با برای شما، درباره سخنان ایشان در این دیدار سالانه در زمینه ضرورت تقویت حافظه شعری از دوران کودکی، اظهار کرد: خودم از زمان قدیم جزو کسانی هستم که از کودکی شعرهای زیادی را حفظ می کردم؛ در خانه ما رسم مشاعره برقرار بود، اعضای خانواده مشاعره را خیلی دوست داشتند، پدرم خیلی شعر حفظ داشت و مشاعره یکی از تفریحات ما در خانه و بعداً در مدرسه بود. در این مشاعره ها بود که با شعر آشنا شدم. آن زمان خیلی از شعرها را حفظ می کردم تا در مشاعره به درد من بخورد و بعداً هم از بدایع این شعرها استفاده کردم.
 

او سپس گفت: شعر «قلب مادر» از ایرج میرزا «داد معشوقه به عاشق پیغام/ که کند مادر تو با من جنگ» را در دوران مدرسه، در کلاس ششم به صورت کامل حفظ کردم؛ زیرا در مشاعره به درد می خورد و به حرف «گ» ختم می شد. این ها به من کمک کرد تا کم کم طبع شعرم راه بیفتد؛ البته به این معنی نیست که انتظار داشته باشیم همه برای اینکه شاعر شوند، شعر حفظ کنند، حتی ممکن است برخی بگویند نمی خواهیم شاعر شویم که شعر حفظ کنیم.
 

کاظمی در ادامه بیان کرد: در کل حفظ کردن شعر آدم را با زیبایی شعرها انس می دهد و در مواقعی می توانید از آنها استفاده کنید، در خلوت خود شعر را زمزمه کنید و با بازخوانی شعری که در ذهن سپرده اید، وقت بگذرانید. وقت هایی که فرصتی داشتم و بیکار بودم، شعرهایی را که حفظ کرده بودم، در ذهنم مرور می کردم و این موضوع کمک می کرد تا از شعر لذت ببرم.
 

نباید نگاه اجباری داشته باشیم

او در عین حال خاطرنشان کرد: بخشی از زندگی ما را التذاذ از شعر و بهره مندی از آن پر می کند و هرچه شعر از حفظ داشته باشید به بهره مندی بیشتر از آن کمک می کند، البته درباره حفظ کردن شعر نباید نگاهمان نگاهی اجباری باشد؛ یعنی مسیولان و متولیان امور بگویند چون حفظ کردن خوب است، آن را جزو الزامات درسی و امتیاز درسی و نمره قرار دهند و بچه ها مجبور باشند به خاطر نمره ذهن خود را برای حفظ شعر مشغول کنند درحالی که کودک می تواند ذهن خود را به کارهای مفید دیگری مشغول کند.
 
  این شاعر ادامه داد: اگر حفظ کردن شعر به صورت اجباری و به عنوان وظیفه یا امتیاز تحصیلی باشد، توصیه نمی شود؛ البته نه حفظ کردن شعر، نه حفظ کردن آیه و حدیث و روایت و نه حفظ کردن فرمول ریاضی و نه جدول مندلیف و امثالهم به صورت اجباری توصیه نمی شود. اگر حفظ کردن کار جبری و اجباری باشد، خیلی وقت ها آسیب می زند. باید راه لذت بردن مردم از شعر را باز کنیم، به طوری که شخصی که شعری را حفظ می کند، مانند ترانه ای که دوست دارد، آن را در خلوت خود مرور کند و از آن لذت ببرد و اگر در مسیر لذت بردن از شعر بیفتد، خیلی خوب است.
 

او درباره استفاده از شعر برای بیان احساسات و افکار، گفت: بله، خیلی وقت ها اتفاق می افتد که ما در مناسبات و معاشرت هایمان و یا مطالبی که می نویسیم، یک بیت شعر می تواند به ما کمک کند تا آن فکر را بهتر بیان کنیم و یا به عنوان شاهد مثال استفاده کنیم. خیلی وقت ها برای اینکه کلاممان اثر بیشتری بگذارد، می توانیم از یک بیت شعر استفاده کنیم و کلاممان را تقویت کنیم.

چرا شعر فارسی کمتر ترجمه شده است؟

نباید از وجه رسانه ای شعر غفلت کنیم

  کاظمی درباره اینکه آیا خواندن یا حفظ شعر می تواند در پاسداشت زبان فارسی تاثیر بگذارد، گفت: بله می تواند اثرگذار باشد، به خصوص شعر شاعرانی را بخوانیم و حفظ کنیم که به لحاظ زبانی استوار هستند و خطاهای زبانی در آن ها نیست و شعرشان فصیح است که هم در شعرهای قدیم نمونه اش را داریم؛ مانند شعرهای سعدی و حافظ که به فراگیری بهتر عادت های زبانی به ما کمک می کند، همچنین شاعران امروزی نیز داریم که زبان روان و سالمی دارند. با خواندن شعرهای این شاعران دایره واژگان ما تقویت می شود و با زبان فارسی آشنا می شویم و می توانیم برای ادای یک مطلب، این واژگان را احضار کنیم و همچنین زبانمان را فصیح تر و سالم تر بکنیم.
 

نگرانی ای برای ترجمه شعر

او درباره ترجمه شعرهای فارسی به زبان های دیگر که کمتر اتفاق می افتد، نیز توضیح داد: این موضوع مقداری تخصصی است و اطلاعی درباره ترجمه شعر و موقعیت شعرمان در جهان امروز ندارم؛ اما آن مقداری که شعر کهن ما ترجمه و در سطح جهان معرفی می شده، در شعر امروز کمتر اتفاق افتاده است درحالی که شاعران توانمندی داریم که کارشان به زبان های دیگر می تواند ترجمه شود. اما نگرانی ای که در این زمینه دارم این است که کارهای پروژه ای شکل بگیرد. بهتر است ترجمه شعر یا اثر به صورت خودجوش باشد؛ یعنی موقعیت هایی در جهان ایجاد شود و با شاعران با مترجمان کشورهای دیگر ارتباط بگیرند و ترجمه آثار به صورت اختیاری باشد و آثار را درخواست کنند و متقاضی آن باشند.

  او در ادامه گفت: گاه مسیولین ما برای اینکه مطالبه ای که رهبری دارند، اتفاق بیفتد، کارها را به صورت تصنعی و پروژه ای پیش می برند و خرج زیادی برای ترجمه آثار سطح پایین می شود به اعتبار اینکه مقام معظم رهبری گفته اند ترجمه شود، با صرف بودجه بسیار ترجمه می کنند که اثری ندارد و بیشتر حالت هیجانی دارد. زمانی که آقا درباره یک موضوع صحبت می کنند، باید بودجه و امکانات به صورت حساب شده صرف شود و افرادی هم که شم اقتصادی و زرنگی دارند، پرژه بگیر نشوند. بارها این اتفاق افتاده است؛ مثلاً زمانی ایشان گفتند باوجوداینکه هشت سال دفاع مقدس داشتیم، رمان جنگ نداریم، آن زمان برخی از نویسندگان احساس مسیولیت کرده رمان های خوبی هم نوشتند؛ اما برخی پروژه ها هم شکل گرفت و افراد حق الزحمه گرفته و کار را تحویل می دهند و نهاد و ارگان سفارش دهنده آن را در کارنامه خود ثبت می کنند. امیدوارم این مطالبه رهبری به پروژه سازی و کارنامه سازی تبدیل نشود.

شعر به کمک نیاز دارد

  محمدکاظم کاظمی درباره کارکرد رسانه ای شعر به ویژه در دنیای امروز نیز گفت: در این روزها شاهد پخش برنامه «سرزمین شعر» از شبکه چهار هستیم. این برنامه بیش از انتظار و تصور ما مخاطب پیدا کرده است، این برنامه چه در خود صداوسیما و چه در فضای مجازی و دیگر پلتفرم ها که منتشر می شود، بازتاب خوبی پیدا کرده که نشان می دهد شعر چقدر ظرفیت داشته و مردم به آن علاقه دارند و با شعر زنده فارسی و پویا ارتباط دارند؛ اما رسانه ملی این همراهی را با شعر نداشته است. شعر می تواند خود رسانه باشد منتها در جهان امروز روش انتشار شعر باید به کمک فضاهای رسانه ای اتفاق بیفتد. در زمان گذشته شعر می توانسته رسانه مستقل باشد، بدون اینکه کتاب شود و به تریبون نیاز داشته باشد؛ اما الان عموم مردم چندان اهل خواندن و مطالعه نیستند و باید رسانه دیگری به کمک شعر بیاید. در سال ها اخیر شاهد بودیم صفحاتی که شعر خوب منتشر می کنند یا صفحات شاعران بازتاب بسیاری در میان مردم داشته اند.
 

پایان خبر برای شما