بازتاب یک ذهن روشن بر بوم تیره
بهجت صدر از جمله هنرمندان پیشرو در هنر نوگراست. او از جمله نقاشان مطرح مدرنیست شناخته می شود که با درک انتزاع نقاشانه، در آثار خود به جسنیت گریزی اشاره کرده است. آثارش جسورانه و خشن بود و برخی پژوهشگران هنر معتقدند او ورای جنسیت به آثار خود معنا بخشیده است.
به گزارش برای شما تاریخ زنان نقاش ایرانی ناگفته های بسیار دارد. این هنرمندان با نگرش منحصر به خود که بازتاب ذهن روشنشان را بر بوم نقش زدند و با این حال گاه این بازتاب نورانی به رنگ های تیره نیز درآمد.
بهجت صدر از جمله هنرمندان پیشرو در هنر نوگرا به شمار می رود. او از اولین زنان هنرمند ایرانی محسوب می شود که در عرصه بین الملل نیز حاضر شد.
خلق اثر با رنگ روغن های سرد و مات بر سطوح مختلفی مانند آلمینیوم و خلق کلاژهای ترکیبی عکس و نقاشی از آثار پنج دهه این هنرمند است. او همگام با شیوه خلق اثرِ بدونِ فرم، به نوعی کنش گرایی به شیوه «اکشن پینتینگ» روی آورد. طی این دوره بود که با تکنیک رنگ گذاری یا برداشتن رنگ با کاردک، ترکیب بندی هایی موزون همراه با خطوطی پرانعطاف را خلق می کرد.
برداشتن رنگ تکنیکی بود که بهجت صدر در دوره ای طولانی انتخاب کرده بود. آثار او اغلب با پاشیدن و سپس ریختن رنگ شکل می گرفت. او در ابتدا رنگ غلیظ را روی سطحی ریخته و بر سطح تابلو پخش می کرد. اینچنین بود که او شکل انتزاعی مورد نظر خود را پدیدار می ساخت. حرکت دست در این روند سریع و ماهرانه صورت می گرفت تا پیش از خشک شدن رنگ، اشکال و بافت هایی به صورت نگاتیو، در تعبیر هنرمند، بر سطح اثر نمایان شود. او به این شیوه خطوطی پهن و سطوحی مواج را شکل می داد تا اثری آبستره و مدرن خلق کند و به همین اسباب، آثارش از بومی سازی به دور می ماند.
کلاژ روی آلومینیوم
صدر در مورد تکنیک کارهایش گفته بود: «کنتراست ها را دوست داشتم، خیلی زود قلم مو را کنار گذاشتم و کاردک را به دست گرفتم. دوست داشتم به جای رنگ گذاشتن، با کاردک رنگ را از روی بوم بردارم. قلم مو اصلاً راضی ام نمی کرد…». سعی او در ادامه بر این بود که ما به ازای طبیعت بیرونی را با الفبای نقاشی انتزاعی در هم بیامیزد و به تصویر بکشد و در در دهه 70 و 80 شمسی نمایشگاه های قابل توجهی را در نقاط مختلفی از دنیا برگزار کرد.
رنگ روغن روی مقوا
گرچه رنگ های تیره، سرد و سیاه غالب آثار او را شکل داده است اما روند دگرگونی رنگ و ترکیب بندی آثار این نقاش زن، اغلب با منطق مدرنیستی و نظم پایدارش شناخته شده است. صدر نخستین زن نقاش ایرانی بود که به هنر نوگرا و مدرن روی آورد و در کارهایش از آبستره و اصول نوآوری بهره گرفت.
هجت صدر از جمله نقاشان مطرح مدرنیست شناخته می شود که با درک انتزاع نقاشانه، در آثار خود به جسنیت گریزی اشاره کرده است. نقاشان جنسیت زدا تلاش کردند تا از کلیشه های جنسیتی بگریزند و به جهان خود فارغ از مسایل جنسیتی نگاه کنند.
گفتنی است که ریشه های ایجاد نگاهِ هنرِ مردانه و زنانه را می توان در اندیشه قرن هفدهم جُست؛ از آن زمان که هنر از مفهوم «مهارت» به مفهوم «زیبا» تغییر یافت؛ ارتباط الزامی خود را با پیشه وری، سودمندی و نیاز از دست داد و به این ترتیب بافتنی ها، وسایل تزیینی که اغلب هنر دست زنان بود از تاریخ هنر خارج شد.
طبیعتی که صدر به تصویر کشیده، خشن، زمخت و تاریک وصف شده است؛ آثاری با رنگ های اغلب تیره که بر پس زمینه چیره شده است. پژوهشگران درباره آثار این هنرمند نقاش گفتند که او ورای جنسیت به آثار خود معنا بخشیده است. صدر نیز در این باره گفته بود:«آثارم جسورانه و خشن و مردانه بود. به رنگ های تیره و زاویه های تند بیشتر مایل بودم. مثلا یادم می آیند در کلاس کمپوزیسیون یک بار بچه های فقیر را کنار آتش سرخ کشیدم؛ بچه هایی همه سیاه.»
بهجت صدر سال 1333 پایان نامه هنری خود در رشته نقاشی را از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران دریافت کرده بود. او پس از اینکه دو کمک هزینه تحصیلی برای ایتالیا و فرانسه را دریافت کرد، به ایتالیا مهاجرت کرد و وارد دانشکده ی هنرهای زیبا ناپل شد. اثر این هنرمند در بیست وهشتمین بی ینال ونیز، ایتالیا شرکت داده شد. او نخستین جایزه بین المللی اش را از دوسالانه ونیز دریافت کرد.
بعضی پژوهشگران معتقدند که برخی آثار آبستره از این هنرمند یادآور پردیس و باغ های پارسی است. فرهنگ بنزیت (از منابع نقد و بررسی کار نقاشان، مجسمه سازان و طراحان و قلمزنان جهان) درباره او نوشته است: « نقاش و کالژیست ایرانی که سازنده کارهای تجریدیِ غنایی و از نمایندگان هنر غیر صوری است که ترکیب بندی های غنایی و خوشنویسانه را در ابعاد بزرگ مطرح میکند؛ تضاد و جهش رنگ در کار او دیده میشود.»
در مقالات آورده شده است که امیلیو ویلا ـ شاعر، هنرمند تجسمی، مترجم و منتقد هنری ـ در متنی با عنوان تصویرگر بهشت خود، در مورد بهجت صدر چنین نوشته است: «این موردی شگفت انگیز است که هنرمندی ایرانی که بی شک زیر تاثیر بیان اروپایی نقاشی جدید است در چمبره ی تناقضی درمان ناپذیر بین معرفت و اسطوره، توانسته این تناقض را در خدمت کمپوزیسیونی درخشان و سرشار از کیفیت های ابتدایی قرار دهد چنانکه بی خیانت به نوآوری های غربی بتواند ریشه های عمیق آن را حفظ کرده و شدت بخشد .بدین سان بهجت صدربه ترسیم بهشت خود می پردازد و قدرت قلم او نه چندان برانگیخته از ذوق های مینیاتوری و میناکاری ایرانی، که مُلهم از پیگیری های مرموز در راه های نهان است .نقاشی های صدر در جهان مدرن و پر اضطراب، ایده الهای قدیمی روشنایی و نور اصیلِ مفقود را به ما باز می گرداند.»
این هنرمند هشتم خرداد ماه سال 1303 در اراک متولد شد و در 19 مرداد ماه 1388 دچار سکته قلبی شد و درگذشت؛ با وجود اینکه این هنرمند در سال های پایانی دهه شصت متوجه بیماری سرطان شد بود اما خلق اثر را ادامه داد.
پایان خبر برای شما
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "بازتاب یک ذهن روشن بر بوم تیره" هستید؟ با کلیک بر روی فرهنگ و هنر، به دنبال مطالب مرتبط با این موضوع هستید؟ با کلیک بر روی دسته بندی های مرتبط، محتواهای دیگری را کشف کنید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "بازتاب یک ذهن روشن بر بوم تیره"، کلیک کنید.
